Pokrzywka to bardzo powszechna dolegliwość. Szacuje się, że dotyka około jedną czwartą Polaków. Nie do końca wysypka, nie zawsze reakcja alergiczna – czym właściwie jest pokrzywka? Jej przyczyn może być bardzo dużo, jednak nie zawsze da się je jednoznacznie sprecyzować. Czy pokrzywka jest zaraźliwa? Czy jest niebezpieczna dla zdrowia? Jak można ją leczyć?
Wysypka pokrzywka – co to jest?
Terminem tym określa się niejednolitą grupę chorób. Pokrzywka może mieć rozmaite przyczyny, a często pozostają one nieznane. Zawsze jednak objawia się w podobny sposób. Podczas jej przebiegu na skórze pojawiają się wypukłe, czerwone bąble. Przypominają zmiany powstałe po kontakcie z pokrzywą – stąd też nazwa choroby. Co prawda nie są one bolesne, ale mogą powodować silne swędzenie czy nawet pieczenie skóry. Drapanie nie jest w tym wypadku zalecane, ponieważ może nasilić dolegliwości.
Pokrzywka ma postać swędzących bąbli w kolorze czerwonym, różowym lub porcelanowym. Czasem pojawiają się w jednym, konkretnym miejscu na ciele, a w innych przypadkach rozprzestrzeniają się po całej skórze. Pokrzywka na ciele może przybierać także różny kształt. Jako reakcja alergiczna są to zwykle bąble lub wysypka. Może też jednak być reakcją na drapanie lub tarcie – wówczas przypomina czerwone linie.
Pokrzywka – jak wygląda?
Pokrzywka zwykle zaczyna się od wykwitu drobnych bąbelków powstających na podłożu zaczerwienionej skóry i towarzyszy jej ostre swędzenie. Wszystko to ustępuje po upływie kilku godzin lub dni. Istnieje też pokrzywka przewlekła, która trwa nawet dłużej niż 6 tygodni.
Czasem mogą pojawiać się obrzęki naczynioruchowe, które widoczne są na twarzy, kończynach i stawach. Stanowią poważne niebezpieczeństwo, gdy obejmują drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Ta dolegliwość jest spowodowana obrzękiem skóry właściwej. Naczynia krwionośne się rozszerzają i zwiększają swoją przepuszczalność. Obrzęk ten może występować na:
- ustach;
- powiekach;
- rękach;
- stopach;
- rzadziej – na genitaliach.
Pokrzywka wraz z ewentualnym obrzękiem często obejmuje tylko jedną stronę ciała. Jeśli występuje symetrycznie, i tak może być bardziej nasilona po jednej ze stron. Zaczerwienienia zwykle ustępują samoczynnie lub po podaniu konkretnych leków. Nigdy nie pozostawia po sobie śladów w postaci jakichkolwiek blizn lub przebarwień.
Pokrzywka – objawy towarzyszące
Wysypka pojawia się nagle, bąble po chwili zlewają się ze sobą i najczęściej znikają w ciągu paru godzin. Ostatecznie bledną i nie ma po nich nawet najmniejszego śladu. Jednak w niektórych przypadkach pojawiają się jeszcze inne dolegliwości. Do towarzyszących objawów pokrzywki należą:
- zawroty głowy;
- silne osłabienie organizmu;
- kołatanie serca;
- chrypka;
- uczucie duszności lub trudności z zaczerpnięciem powietrza;
- nudności i wymioty;
- gorączka;
- ogólne złe samopoczucie;
- zaburzenia układu pokarmowego;
- bóle stawów;
- obniżone ciśnienie tętnicze;
- obrzęk naczynioruchowy – szczególnie groźny, ponieważ może doprowadzić do uduszenia się chorej osoby.
Jeśli zauważysz powyższe objawy – reaguj natychmiast! Mogą one wskazywać na początek wstrząsu anafilaktycznego, czyli silnej reakcji alergicznej. W skrajnych przypadkach pokrzywce towarzyszący obrzęk, który może spowodować zatrzymanie oddechu, a nawet akcji serca.
Pokrzywka – przyczyny powstawania
Mechanizm powstawania pokrzywki jest dość złożony i stanowi rodzaj reakcji naczyniowej. Na skórze pojawia się bąbel, a osocze przedostaje się z naczyń krwionośnych do skóry. Nie jest to normalna sytuacja. Umożliwia ją zwiększona przepuszczalność i rozszerzenie się naczyń krwionośnych. Reakcja ta jest dodatkowo napędzana przez różne substancje chemiczne znajdujące się w ciele, które są uwalniane z komórek krwi – mastocytów.
Pokrzywka to w wielu przypadkach część złożonej reakcji alergicznej. Mechanizmy uczuleniowe pobudzają mastocyty, przez co powstają nieprzyjemne i nieatrakcyjne wykwity skórne. Może to być niezależny objaw lub pierwsza oznaka bardziej skomplikowanej reakcji anafilaktycznej.
Pokrzywka na ciele – rodzaje
Pokrzywka na skórze może mieć charakter ostry – gdy zmiany ustępują przed upływem 6 tygodni, lub przewlekły – gdy trwają one dłużej niż 6 tygodni. Ta pierwsza jest przeważnie przypisywana alergii lub stosowaniu niektórych leków. Drugi rodzaj jest bardziej skomplikowany i niezbadany – w większości przypadków nie udaje się ustalić jego przyczyny.
Pod względem występowania wysypki, rozróżnia się jej poniższe rodzaje:
- pokrzywka na twarzy;
- pokrzywka na nogach;
- pokrzywka na dłoniach;
- pokrzywka na całym ciele.
Niektóre z nich są oczywiście bardziej uciążliwe niż inne, jednak tak samo szkodliwe. Poniżej dokładniej omówimy poszczególne postacie pokrzywki pod względem przyczyn występowania.
Pokrzywka alergiczna
Jak łatwo się domyśleć, pokrzywka pokarmowa powstaje po spożyciu pokarmów, na które masz uczulenie. Mogą ją jednak wywołać także inne pokarmy, jeśli zawierają dużą ilość histaminy. Do tego typu żywności należą:
- sery;
- ryby – m.in. tuńczyk, makrela;
- skorupiaki;
- mleko;
- jaja;
- orzechy;
- niektóre owoce i warzywa;
- dodatki do żywności – konserwanty, barwniki, niektóre przyprawy.
Wysypkę pokrzywkę powodują niektóre leki – szczególnie penicylina i jej pochodne. Pokrzywka pokarmowa może pojawić się też po zażyciu niesteroidowych leków przeciwzapalnych, dlatego należy uważać z ich częstotliwością i ilością.
Pokrzywka alergiczna może wystąpić nie tylko po reakcji alergicznej na pokarm. Popularne alergeny znajdują się też w twoim otoczeniu, a nawet w powietrzu. Są to np.:
- pyłki niektórych roślin;
- sierść i naskórek zwierząt domowych;
- chemikalia;
- jad owadów;
- lateks.
Pokrzywka termiczna
Nie ma ona nic wspólnego ze spożytym pokarmem, lekami itp. Jest to reakcja organizmu na pewne bodźce fizyczne. Pokrzywka termiczna pojawia się w skrajnie ciepłych lub zimnych temperaturach. Czasem do spowodowania wykwitu na skórze wystarczy, by temperatura ciała obniżyła się zaledwie o 2–3 stopnie Celsjusza.
Pokrzywka cieplna lub zimna może powstawać na skutek działania miejscowego ciepła/zimna. Czasem pojawia się też na całym ciele, towarzysząc zimnemu/ciepłemu powietrzu, wodzie lub silnemu wiatrowi.
Pokrzywka świetlna
Zwana jest także pokrzywką słoneczną i wiąże się niestety z alergią właśnie na słońce. Jest to bardzo uciążliwa dolegliwość, ponieważ w znacznym stopniu utrudnia normalne funkcjonowanie. Pokrzywka świetlna może być reakcją zarówno na światło widzialne, jak i nadfioletowe.
Pokrzywka mechaniczna
Może być wywoływana różnymi bodźcami fizycznymi. Pokrzywka mechaniczna występuje na skutek wibracji, otarcia, zadrapania lub nacisku na skórę. Zdarza się ona m.in. operatorom młota pneumatycznego. Może być skutkiem długiej pracy przy silnych wibracjach.
Natomiast pokrzywka jako efekt ucisku skóry bywa bardzo bolesna. Pojawia się z 1–3 godzinnym opóźnieniem i obejmuje głębokie warstwy skóry. Bąble są nie tylko swędzące, ale też bardziej bolesne niż przy innych rodzajach pokrzywek.
Pokrzywka stresowa
Aby pokrzywka pojawiła się na twoim ciele, wcale nie muszą pojawić się żadne fizycznie drażniące czynniki. Pokrzywka stresowa zwana jest także pokrzywką cholinergiczną. Przybiera ona postać rozsianych na ciele grudek. Może wystąpić np. po intensywnym wysiłku fizycznym lub dużym stresie i wiąże się ze wzrostem temperatury ciała.
Pokrzywka u dorosłych cierpiących na inne choroby
Wysypka pokrzywka nie zawsze występuje samodzielnie. Mogą objawiać się w postaci dolegliwości towarzyszących innym chorobom. Jeżeli pokrzywka ma charakter nawracający i jest odporna na leczenie – prawdopodobnie wskazuje na obecność poważniejszego schorzenia. Może występować wraz z:
- infekcjami pasożytniczymi;
- zakażeniami wirusowymi (np. zapalenie wątroby typu A, B i C lub HIV);
- zakażeniem paciorkowcami;
- chorobami autoimmunologicznymi:
- chorobą tarczycy,
- toczniem trzewnym,
- zapaleniem naczyń,
- złośliwymi nowotworami – szczególnie chłoniakami.
Pokrzywka – czy jest zaraźliwa?
Pokrzywka u dorosłych pojawia się stosunkowo często. Naukowcy szacują, że około 20% społeczeństwa doświadcza w ciągu swojego życia jej objawów. Taka powszechność mogłaby wskazywać na zaraźliwy charakter pokrzywki, jednak przeważnie nie jest to zgodne z prawdą. W większości przypadków pokrzywka to wewnętrzna reakcja organizmu na czynniki zewnętrzne. Nie wygląda atrakcyjnie, ale nie musisz obawiać się jej dotykać, choć istnieją wyjątki od tej reguły.
Pokrzywka na dłoniach, twarzy lub innych obszarach ciała może być związana z niektórymi chorobami zakaźnymi. W takich przypadkach sama pokrzywka nie jest zaraźliwa – lecz jej przyczyna już tak. Z tego powodu dla pewności najlepiej udać się na diagnozę problemu do lekarza. Dopiero po ustaleniu jej powodu można mieć pewność, że pokrzywka nie zaraża.
Pokrzywka na skórze – diagnostyka
Rozpoznanie samego objawu pokrzywki na ciele jest stosunkowo proste. Charakteryzuje się ona typowymi zmianami skórnymi. Jeżeli pokrzywka pojawiła się u ciebie lub twojego dziecka, warto jak najszybciej zrobić jej zdjęcie. Ślady na skórze są bardzo charakterystyczne, ale często szybko znikają. Zwróć też uwagę na sytuację czy okoliczność, w której wysypka się pojawiła. Tego typu informacje mogą pomóc przy diagnostyce, która z reguły bywa trudna.
Pokrzywka często pojawia się bez wyraźnych powodów. W takich przypadkach pozostaje leczenie objawowe. Proces diagnozy zaczyna się od wywiadu lekarskiego, który obejmuje następujące kwestie:
- moment pierwszego pojawienia się pokrzywki;
- częstotliwość pojawiania się wysypki;
- każdorazowy czas utrzymywania się bąbli;
- wielkość, kształt i dokładny obszar pojawiania się zmian skórnych;
- obecność objawów współistniejących, które mogłyby wskazywać na poważniejsze choroby;
- ewentualne stwierdzone alergie pacjenta;
- aktualnie przyjmowane leki;
- rodzaj pracy zawodowej i hobby;
- związku pokrzywki z:
- ekspozycją na słońce,
- zmiany temperatur,
- wysiłkiem fizycznym,
- porą roku,
- cyklem miesiączkowania,
- stresem.
W niektórych przypadkach pokrzywka na twarzy, kończynach i reszcie ciała powinna być dokładniej zbadana. W takiej sytuacji wykonuje się szereg następujących badań (lub tylko niektóre z nich):
- badanie krwi;
- badanie moczu;
- punktowe testy skórne;
- próby prowokacyjne skóry;
- biopsja skóry.
Powyższe badania powinny dostarczyć lekarzowi odpowiednich informacji i przybliżyć charakter choroby. Jeśli udało się ustalić jej przyczynę, można przejść do leczenia pokrzywki. Bez znajomości podłoża wysypki leczenie jest trudniejsze, ale w pewnym stopniu także możliwe.
Pokrzywka – jak ją leczyć?
Pamiętaj, że leczenie pokrzywki zawsze powinno być prowadzone przez lekarza. Samoleczenie może być niebezpieczne i w niektórych przypadkach tylko pogorszy sytuację. Podstawowym środkiem na pokrzywkę są leki przeciwhistaminowe. Stosuje się je nawet w przypadkach nieznanej przyczyny dolegliwości. Mają one właściwości łagodzące swędzenie skóry i widoczność wysypki.
Leczenie pokrzywki aktualnie opiera się na nowoczesnych lekach przeciwhistaminowych. Należą do nich:
- cetyrazyna;
- lewocetyryzyna;
- loratadyna;
- desloratadyna;
- feksofenadyna.
Czasem lekarze zalecają łączenie tych środków z lekami I generacji. Oprócz ograniczania swędzenia mają one także działanie uspokajające. Mogą być więc bardzo korzystne dla osób, którym swędzenie skóry uniemożliwia spokojne zaśnięcie.
Jak leczyć pokrzywkę spowodowaną uczuleniem? W przypadku alergii często stosuje się doustne glikokortykosteroidy. Mają one silne działanie przeciwalergiczne, ale obarczone są też sporym działaniem niepożądanym. Z tego powodu rzadko zaleca się ich stosowanie na delikatną skórę pacjentów z pokrzywką.
Skuteczność leczenia pokrzywki
Jeżeli cierpisz na ostrą pokrzywkę, objawy powinny ustąpić w przeciągu 6 tygodni. W większości przypadków jest to jednorazowy epizod, który ustępuje w przeciągu kilku dni. Twój organizm powinien korzystnie zareagować na leki przeciwhistaminowe lub glikokortykosteroidy. Zdarzają się też przypadki, w których pokrzywka ustępuje samoczynnie.
Lekarze szacują, że wśród ok. 5% pacjentów pokrzywka przeistacza się w formę przewlekłą. Ta forma choroby może trwać od roku do nawet kilku lat. Konieczne jest wówczas wykonanie kompleksowych badań i identyfikacja przyczyny. Pokrzywka na skórze może wskazywać na nierozpoznaną do tej pory alergię lub poważniejszą chorobę przewlekłą.
W każdym przypadku, po zakończeniu leczenia należy unikać czynników drażniących, choć nie zawsze jest to możliwe. Pamiętaj jednak, że narażanie swojego organizmu na działanie przyczyn pokrzywki może spowodować jej nawrót. Jeśli kiedykolwiek doświadczyłeś tej dolegliwości – wiesz, jak bardzo jest ona uciążliwa.
Pokrzywka to zmiany skórne charakteryzujące się przede wszystkim czerwoną lub różową barwą. Wykwity na skórze są miejscowe i często lekko wypukłe. Towarzyszy im nieprzyjemne swędzenie lub pieczenie, które najczęściej znika tak samo nagle, jak się pojawiło. Pokrzywka na ciele może mieć charakter alergiczny lub stanowić reakcję na drażniące czynniki zewnętrzne. Warto udać się do lekarza w celu diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Pokrzywka przeważnie nie wiąże się z powikłaniami i ustępuje samoczynnie.
Zobacz też:
- Rumień zakaźny. Jak długo w domu?
- Spironol – wskazania do przyjmowania, skład i przeciwwskazania
- Naproxen – zastosowanie, dawkowanie, działania niepożądane
- Ból kości piszczelowej – co robić, gdy boli?
- Ból sutków – skąd się bierze i jak sobie z nim radzić?
- Zyrtec – zastosowanie, dawkowanie, działania niepożądane
- Ból kolan w nocy – skąd bierze się ta nieprzyjemna dolegliwość?
- Tardyferon – zastosowanie, dawkowanie, przeciwwskazania
