Oparzenie to obrażenie, którego najczęściej doświadczamy w warunkach domowych. W zależności od stopnia oparzenia, pierwsza pomoc może wymagać leczenia domowego lub hospitalizacji. Jak ocenić stopień uszkodzeń tkanki? Jak pomóc poszkodowanemu? Czytaj dalej!
Oparzenie to uszkodzenie skóry, które powstaje pod wpływem bodźca termicznego, elektrycznego lub chemicznego. W niektórych przypadkach poparzenie dotyczy również tkanek położonych głębiej. Ponieważ skóra jest największym ludzkim organem, jego uszkodzenia mogą być bardzo rozległe, a co za tym idzie trudne do całkowitego wyleczenia. W zależności od tego, jaka powierzchnia ciała ulega oparzeniu oraz na jakiej głębokości skóry właściwej, oparzenie dzieli się na I, II, III i VI stopnia.
Oparzenie — czym jest i kto jest najbardziej narażony?
Pod wpływem bardzo wysokiej temperatury, impulsu elektrycznego lub substancji chemicznej może dojść do pojawienia się oparzenia. W warunkach domowych do oparzeń najczęściej dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu ze źródłem ciepła. Już przy 42 stopniach Celsjusza pojawia się martwica naskórka, a przy 55 stopniach Celsjusza dochodzi do uszkodzenia białka tkankowego. Sama destrukcja struktury skóry i pojawienie się pęcherzy to nie jedyne objawy oparzenia. Symptomami towarzyszącymi mogą być także m.in. wstrząs, ból, obrzęk, utrata krwi, a także zatrucie szkodliwymi metabolitami pochodzącymi z tkanek.
Oparzenie powstaje w sposób nagły, a uszkodzeniu mogą w bardzo krótkim czasie ulec rozległe obszary naskórka i struktur położonych głębiej. Uraz znacznie częściej dotyczy dzieci, niż osoby dorosłe. Dane statystyczne świadczą o tym, że pooparzeniowe zgony najczęściej występują u maluchów do 4. roku życia. Powód wydaje się jasny. Dzieci nie są w pełni świadomi zagrożeń wynikających z kontaktu ze źródłem ognia, kuchenką, żelazkiem, czy gorącym płynem. Do wypadków dochodzi najczęściej w domu, w kuchni lub łazience. Drugą grupą ryzyka są seniorzy, cierpiący na demencję starczą, a także osoby obarczone chorobą alkoholową, schorzeniami o podłożu neurologicznym i psychiatrycznym.
To, ile będzie goić się uraz, uzależnione jest od rozległości zaczerwieniania i głębokości uszkodzeń skóry. W większości przypadków są to niegroźne, mało powierzchniowe i płytkie oparzenia. Kluczowa jest jednak pierwsza pomoc, która wdrożona szybko i sprawnie, zmniejsza ryzyko poważnych powikłań.
Oparzenie — rodzaje
Oparzenie może powstać pod wpływem wielu bodźców, w tym temperatury, substancji chemicznych (np. kwasów, związków organicznych), czynników radiacyjnych i elektrycznych. W sezonie letnim częste oparzenia wynikają z długiej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, którym może towarzyszyć także udar cieplny.
Stopnie oparzeń
W zależności od stopnia uszkodzenia, oparzenia podzielono na:
- I stopnia – pojawia się zaczerwienienie skóry, a w kilka chwil później opuchlizna i pieczenie. Uszkodzenie ma charakter powierzchniowy, a sam naskórek bardzo szybko ulega regeneracji. Po kilku dniach może pojawić się ból,
- II stopnia – oparzenie II stopnia jest znacznie poważniejsze. Poza zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem dochodzi do wytworzenia się pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. W naskórku pojawia się stan zapalny,
- III stopnia – uszkodzenia są znacznie głębsze, mogą sięgać nawet kości. Oparzenia III stopnia przebiegają z martwicą i pojawiają się strupki. Powierzchnia skóry staje się zupełnie niewrażliwa na dotyk. Z czasem w miejscu oparzenia pojawia się ziarnina i blizna. Może dojść nawet do uszkodzenia nerwów skórnych,
- IV stopnia – powstają na skutek długotrwałego kontaktu z czynnikiem uszkadzającym. Martwicy ulegają mięśnie, ścięgna i kości. Obserwuje się również zwęglenie. Oparzenie obejmuje całkowita grubość skóry właściwej.
Stan zapalny na skutek oparzenia ogniem lub innym źródłem ciepła, czy też czynnikiem uszkadzającym powoduje uwolnienie substancji zwanych mediatorami. Do najważniejszych zaliczają się prostaglandyny, powodujące m.in. rozszerzenie naczyń krwionośnych, co sprzyja większej dystrybucji krwi do miejsca oparzenia.
Oparzenia chemiczne
Oparzenia chemiczne mają miejsce na skutek bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami chemicznymi, w tym o charakterze żrącym. Objawy przypominają standardowe oparzenie słoneczne, z obrzękiem, bólem i zaczerwienieniem.
Do najczęściej występujących substancji zalicza się:
- kwas solny,
- amoniak,
- kwas siarkowy,
- wybielacze,
- środki czyszczące,
- preparaty do chlorowania wody,
- kwasy z akumulatora.
Dokładne objawy oparzenia uzależnione są ponadto od lokalizacji poparzenia, czasu kontaktu z substancją chemiczną, jej stężenia i ilości, która miała kontakt ze skórą. Po oparzeniu tworzą się charakterystyczne strupy w kolorze białym lub czarnym. W niektórym przypadku może dojść do pojawienia się zaburzeń w polu widzenia, a w skrajnych sytuacjach nawet utraty wzroku.
Pierwsza pomoc w oparzeniu
Oparzenia termiczne lub inne wymagają natychmiastowej interwencji. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko poważnych uszkodzeń naskórka i głębszych warstw skóry, a także ograniczyć dolegliwości bólowe. Pierwszym krokiem powinno być usunięcie źródła zagrożenia i zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom, znajdującym się w pobliżu osoby poszkodowanej.
Miejsce oparzenia należy schładzać przez minimum 15 minut za pomocą zimnej wody, czy też okładów. Ranę trzeba zabezpieczyć za pomocą jałowego opatrunku. Nie wolno smarować uszkodzonej skóry preparatami o działaniu natłuszczającym. Z oparzonych części ciała należy w miarę możliwości usunąć wszelką odzież oraz biżuterię. Nie zaleca się długotrwałego przykładania lodu do miejsca oparzeniu. Zamrożenie rany może znacznie wydłużyć czas jej gojenia.
W trudnych przypadkach, gdy z poszkodowanym nie ma kontaktu, istnieje duża szansa oparzenia dróg oddechowych. Wówczas bezwzględnie należy wezwać pogotowie ratunkowe pod numerem telefonu 999 lub 112. Warto pamiętać, że szybko wdrożona pierwsza pomoc zmniejsza ryzyko pojawienia się poważnych obrzęków, martwicy, a nawet amputacji kończyny.
Domowe sposoby na oparzenia
Ponieważ większość drobnych oparzeń skóry ma miejsce w warunkach domowych, warto wiedzieć, co może przynieść ulgę w bólu i złagodzić zaczerwienienie i obrzęk. Przydatne okazuje się użycie m.in.:
- aloes -przyspiesza gojenie się ran. Ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Opatrunek z miąższem z aloesu należy trzymać na miejscu oparzenia przez ok. 2 godziny,
- ogórek – przynosi ulgę w oparzeniach i przyspiesza regenerację naskórka. W miąższu tego warzywa znajdują się duże ilości witaminy C i antyoksydantów,
- zioła – napary z ziół są od setek lat używane na oparzenia skórne. Do najpopularniejszych zaliczają się rumianek, nagietek, czarny bez, dziurawiec zwyczajny i żywokost.
Uszkodzone miejsce nie wolno narażać na działanie szkodliwych promieniowań słonecznych. Nie zaleca się wówczas korzystanie z ciepłych kąpieli. Chodzenie na solarium także nie jest dobrym pomysłem. Na ranę nie wolno nakładać żadnych kosmetyków o wysokim pH. Zabronione jest także przekuwanie pęcherzy, ponieważ zwiększa to ryzyko zakażenia bakteryjnego.
Ponieważ oparzenia zaliczane są do jednych z najczęstszych urazów, znajomość zasad pierwszej pomocy może uratować nie tylko zdrowie, ale nawet i życie. Na szczęście istnieje wiele sprawdzonych, bezpiecznych domowych sposobów na złagodzenie drobnych oparzeń u dzieci i dorosłych. Należy pamiętać o tym, aby w trudnych przypadkach niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.
Zobacz też:
- Jak opisać oparzenie do ubezpieczenia? Pomoc w zgłoszeniu szkody
- Ile odszkodowania za oparzenie 2 stopnia? Jak je uzyskać?
- Altacet – postać leku, zastosowanie, przeciwwskazania
- Rana kłuta – jak opatrzyć? Rodzaje ran i skaleczeń. Dowiedz się, jak udzielić pierwszej pomocy i zatamować krwotok!
- Złamane żebra – ile zwolnienia można otrzymać, jak postępować po urazie?
- Tribiotic – maść na oparzenia i skaleczenia
- Linomag – jakie jest zastosowanie leku? Sprawdź!
- Rana cięta – jeden z najczęściej występujących rodzajów ran. Sprawdź, jak udzielić pierwszej pomocy!
