Kwas foliowy to witamina niezbędna każdemu człowiekowi do prawidłowego funkcjonowania. Wykazuje korzystny wpływ na układ nerwowy i wspiera procesy metaboliczne. Jest szczególnie istotna dla kobiet planujących ciążę lub już spodziewających się dziecka.
Kwas foliowy należy do witamin z grupy B. Inaczej nazywa się go witaminą B9, B11 albo foliacyną. Często stanowi dodatek do różnych preparatów i suplementów przeznaczonych dla kobiet w ciąży, ponieważ wykazuje niezwykle korzystny wpływ na stan zdrowia i rozwoju dziecka. Ma na tyle duże znaczenie, że jego niedobór może prowadzić do przedwczesnego porodu albo niskiej masy urodzeniowej dziecka. Nadmiar kwasu foliowego także może być jednak szkodliwy. Poznaj jego rolę organizmie oraz źródła.
Kwas foliowy jako związek chemiczny
Substancję uważa się za syntetyczną postać witaminy B9. W przyrodzie występuje ona w postaci folianów, jednak w organizmie nie jest syntetyzowana i należy ją dostarczać z zewnątrz. Tym, co różni kwas foliowy od folianu, jest jego lepsza przyswajalność z układu pokarmowego.
Kwas foliowy i jego rola w organizmie
Jeśli chodzi o korzystny wpływ tej witaminy na funkcjonowanie organizmu człowieka, należy wskazać na działanie:
- układu nerwowego;
- układu krwiotwórczego;
- układu sercowo-naczyniowego.
Razem z witaminą B12 kwas foliowy reguluje wzrost, rozwój oraz rozmnażanie komórek. Uczestniczy także w syntezie kwasów nukleinowych. Ma wpływ na rozwój czerwonych krwinek i przeobrażanie homocysteiny w metioninę. Według niektórych badań kwas foliowy zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Co istotne, witaminę należy regularnie dostarczać organizmowi, ponieważ nie potrafi wytwarzać jej samodzielnie.
Dowiedziono, że odpowiednie ilości kwasu foliowego zapobiegają anemii, a także dostarczają organizmowi energii do działania i prawidłowej pracy narządów wewnętrznych.
Kwas foliowy w ciąży – jaki ma na nią wpływ?
Uważa się, że rozwój płodu w dużej mierze zależy od obecności witaminy B9 w organizmie kobiety w ciąży. Badania wykazały, że niedostateczna ilość kwasu foliowego można w takim przypadku skutkować zbyt niską masą dziecka przy narodzinach, a nawet przedwczesnym porodem. Istnieje także ryzyko wystąpienia wrodzonych wad cewy nerwowej u płodu. Panuje przekonanie, że odpowiedni poziom substancji może zapobiegać występowaniu autyzmu.
Bardzo istotna jest suplementacja kwasu foliowego u osób starających się o dziecko, ponieważ jego obecność ułatwia zapłodnienie. Zaleca się przyjmowanie tej substancji już na 6 miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę, ponieważ wspomniane wady w obrębie układu nerwowego wykształcają się już w pierwszych tygodniach od momentu poczęcia dziecka. Przeprowadzono badania dowodzące, że suplemetowanie kwasu foliowego ogranicza ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.
Niedobór kwasu foliowego w trakcie ciąży
Rola, jaką odgrywa kwas foliowy w organizmie przyszłej mamy, jest nieoceniona. Z tego powodu objawy niedoboru tej witaminy mogą być dla kobiety dość uciążliwe. Niespecyficzne reakcje, na które należy zwrócić uwagę, to m.in.:
- zawroty głowy;
- depresja;
- przemęczenie;
- kołatanie serca;
- różnego rodzaju alergie;
- zapalenia błon śluzowych;
- anemia;
- zahamowanie wzrostu (w przypadku dzieci).
Do dotkliwych skutków niedoboru witaminy B11 u kobiet w ciąży zalicza się:
- przepuklinę rdzenia kręgowego dziecka;
- przepuklinę;
- wady układu nerwowego.
Rozszczep kręgosłupa może prowadzić do poważnego upośledzenia dziecka, paraliżu, a w skrajnych przypadkach nawet śmierci. Aby maksymalnie ograniczyć ryzyko pojawienia się ewentualnych problemów, warto dbać o odpowiedni poziom kwasu foliowego w organizmie nawet wtedy, gdy zachodzi prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, choć się tego nie planuje.
Jak należy dawkować witaminę B11?
Zalecana dawka kwasu foliowego u kobiet w ciąży wynosi 0,4 mg dziennie i stanowi uzupełnienie diety odpowiednio bogatej w foliany. Jeśli w rodzinie kobiety występowały już wady cewy nerwowej lub istnieje wysokie ryzyko wystąpienia niedoboru folianów, wskazane jest przyjmowanie dużych dawek po konsultacji z lekarzem. Zaleca się przyjmowanie witaminy aż do 12. tygodnia ciąży, czyli końca pierwszego trymestru.
Jeśli chodzi o pozostałe grupy, w przypadku dzieci wskazana dawka kwasu foliowego wynosi 200–300 µg na dobę, a u starszej młodzieży i osób dorosłych 400 µg w perspektywie doby. Jeśli pilnuje się zbilansowanej diety bogatej w produkty zawierające witaminę B9, nie ma konieczności jej specjalnej suplementacji. W niektórych przypadkach spożywanie kwasu foliowego z jedzeniem nie będzie wystarczające. Mowa tu przede wszystkim o osobach:
- nadużywających alkohol;
- cierpiących na schorzenia układu pokarmowego;
- stosujących antykoncepcję hormonalną;
- stosujących leki przeciwpadaczkowe;
- palących papierosy;
- odwiedzających dość często solarium.
Czy można przedawkować kwas foliowy?
Jeśli nie kontroluje się ilości spożycia kwasu foliowego w diecie czy suplementach, może dojść do jego przedawkowania. Zbyt wysoki poziom witaminy w organizmie może skutkować problemami neurologicznymi, a nawet pojawieniem się nowotworów. Do często wskazywanych chorób należy rak jelita grubego.
Gdzie znaleźć źródła kwasu foliowego?
W każdej aptece znaleźć można preparaty z kwasem foliowym dostępne bez recepty. W tym wypadku warto wypróbować kwas foliowy metylowany, który wykazuje większą absorpcję i biodostępność.
Jeśli chodzi o spożycie kwasu foliowego w produktach naturalnych, znajdziesz go m.in. w:
- jajach;
- wątróbce;
- dojrzewających serach;
- owocach (banany, pomarańcze);
- ciemnozielonych warzywach liściastych (szpinak, groszek, bób, brukselka, kapusta włoska, jarmuż, natka pietruszki);
- nasionach strączkowych (fasola, soja);
- produktach zbożowych.
Pamiętaj, że substancja ta jest podatna na działanie wielu różnych czynników, niekiedy związanych z koniecznością obróbki lub przechowywaniem wybranych produktów. Do tej grupy należą:
- tlen;
- wysoką temperaturę;
- kwaśne pH;
- obojętne pH;
- promienie słoneczne.
Przyswajanie kwasu foliowego w przypadku żywności wynosi około 50%. O wiele sprawniej wchłania się w formie różnych farmaceutyków, co jednak nie znaczy, że obecność kwasu foliowego w diecie nie jest pożądana.
Badanie poziomu kwasu foliowego
W celu określenia poziomu witaminy w organizmie wykonuje się nieskomplikowany test z krwi, do którego należy przystąpić na czczo. Niewskazane jest spożywanie posiłków na około 8 godzin przed badaniem. Test okazuje się pomocny w diagnozowaniu niedokrwistości (jeśli zachodzi podejrzenie anemii), jak również w trakcie kontrolowania terapii niedokrwistości megaloblastycznej. Ocenia się wówczas poziom odżywienia organizmu, by monitorować efektywność leczenia niedoborów oraz suplementacji kwasu foliowego.
Rola kwasu foliowego u kobiet spodziewających się dziecka jest ogromna, jednak jego odpowiedni poziom jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu każdego człowieka. Witamina B9 jest na tyle istotnym składnikiem, że powinna być na bieżąco uzupełniana zarówno w przypadku dzieci, młodzieży, jak i osób starszych. Zapewnienie jej obecności gwarantuje właściwą pracę m.in. układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.
Zobacz też:
- Kwas foliowy – niedobór i jego konsekwencje. Dawkowanie i działanie witaminy B9
- Zioła na obniżenie poziomu homocysteiny — zestawienie
- Niedobór witaminy B – objawy. Jakie produkty muszą znaleźć się w twojej diecie, by uniknąć skutków jej braku?
- Niedobór witaminy C – objawy, skutki i uzupełnianie. W jakich produktach znajduje się ta kluczowa witamina?
- Suplementy diety – jakie warto stosować?
- Niedobór witaminy D w organizmie. Czy suplementacja ma sens?
- Rutinoscorbin – działanie, dawkowanie, skutki uboczne. Jak zażywać Rutinoscorbin? Czy jest bezpieczny w ciąży? Podawanie leku Rutinoscorbin dzieciom
- Właściwości „witaminy młodości” – niedobór witaminy E i jego skutki dla twojej skóry i reszty organizmu
