Układ ruchu to konstrukcja, dzięki której ludzkie ciało może zachować pozycję pionową. Umożliwia poruszanie się i wykonywanie różnych czynności. Sprawdź, z czego zbudowany jest narząd ruchu.
Szkielet człowieka stanowi stabilną strukturę. Układ ruchu tworzy złożony system, w którym znaczącą rolę odgrywają kości, stawy, oraz mięśnie. Na czym polega funkcjonowanie narządu ruchu? Dowiedz się, w jaki sposób poruszają się poszczególne elementy narządu ruchu.
Układ ruchu – budowa
Specyfika układu ruchu sprawia, że można w nim wyróżnić następujące elementy:
- układ szkieletowy – zwany inaczej biernym, składa się z kości i stawów;
- układ więzadłowy;
- układ mięśniowy.
Budowa kości
Kości to bardzo twarda i nieruchoma struktura tworząca układ ruchu. Ochrania narządy wewnętrzne, a także stanowi swoistą podporę dla układu mięśniowego. Można wyróżnić kilka rodzajów kości podzielonych ze względu na kształt:
- kości długie – np. kość udowa;
- kości krótkie – kość stępu;
- kości płaskie – łopatka;
- kości różnokształtne – kręgi.
Kości zbudowane są głównie z tkanki kostnej, a także z tkanki chrzęstnej, krwiotwórczej i tłuszczowej. Z zewnątrz kość pokryta jest okostną, natomiast trzon kości długich i płaskich tworzy istota zbita. Kości płaskie i różnokształtne zbudowane są z istoty gąbczastej. Kości łączące się za pomocą stawu są pokryte chrząstką stawową. Tworzenie struktur kostnych zachodzi już w okresie płodowym. Wzrost kończy się wraz z osiągnięciem dojrzałości płciowej.
Rolą kości jest nie tylko ochrona ważnych narządów w ciele
Oprócz tego stanowią rusztowanie i miejsca przyczepu mięśni, posiadają zdolność magazynowania wapnia i fosforu. Znajdujący się wewnątrz szpik kostny stanowi miejsce tworzenia nowych krwinek, jest więc istotny w procesach immunologicznych.
Stawy kostne
Stawy tworzą ruchome połączenia pomiędzy kośćmi. U człowieka występuje kilkanaście rodzajów różnych połączeń stawowych. Stawy narażone są na ciągłe tarcie, dlatego są pokryte specjalną mazią. Maź stawowa ma za zadanie ochraniać kości przed uszkodzeniami związanymi z ciągłym ruchem.
Układ więzadłowy
Więzadła zbudowane z tkanki łącznej stanowią wsparcie dla stawów i pełnią rolę połączenia pomiędzy poszczególnymi kośćmi. Mają formę pasm, które mocują poszczególne elementy szkieletu. Więzadła stawowe dzielą się na więzadła torebkowe, zewnątrztorebkowe i wewnątrztorebkowe. Umiejscowione są na ścianie torebki stawowej. Zerwanie więzadła jest bardzo bolesne.
Układ mięśniowy
Układ mięśniowy zapewnia możliwość poruszania poszczególnymi kośćmi. Mięśnie zbudowane są z włókien mięśniowych, posiadają swoje ścięgna i miejsca przyczepu. W ciele człowieka najwięcej jest mięśni gładkich oraz poprzecznie prążkowanych.
Schorzenia narządu ruchu
Narząd ruchu narażony jest na liczne schorzenia i urazy. Najczęściej pojawiające się choroby w obrębie układu ruchu to:
- bóle kręgosłupa, szczególnie w odcinku lędźwiowym;
- zwyrodnienie stawów – zmniejszenie ilości mazi stawowej;
- rwa kulszowa – spowodowana uciskiem nerwu kulszowego, dająca bardzo bolesne objawy;
- osteoporoza – najczęściej pojawia się z wiekiem, spowodowana jest zmniejszeniem gęstości kości, które stają się podatne na uszkodzenia;
- zapalenia kości i stawów – bakteryjne lub w wyniku urazów, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji z martwicą włącznie, najczęściej dotyczą dzieci i osób starszych.
Układ ruchu – profilaktyka chorób
Najlepszą profilaktyką dla wszelkich schorzeń, które dotykają układ ruchu, jest zdrowy tryb życia. Aktywność fizyczna jest niezbędna do utrzymania prawidłowej postawy i dobrej kondycji aparatu ruchu. Siedzący tryb życia sprzyja powstawaniu różnego rodzaju zwyrodnień. Najkorzystniej działa aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu. Spacery, jogging, jazda na rowerze to aktywności szczególnie wskazane do utrzymania w zdrowiu narządu ruchu.
Zdrowa dieta i unikanie używek
Nie mniejsze znaczenie ma dieta. Powinna być zbilansowana i dostarczać odpowiednią ilość witamin, a także wapnia i fosforu. Dla dobrej kondycji kości wskazana jest suplementacja witaminą D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. W ciepłych miesiącach zaleca się częste przebywanie na świeżym powietrzu i kąpiele słoneczne trwające 15–20 min. Należy unikać wszelkiego rodzaju używek, które negatywnie wpływają na zdrowie. Palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, czy dużych ilości kawy pogarsza kondycję ogólną organizmu i może wpływać negatywnie na kondycję układu kostnego.
Układ ruchu to jeden z najbardziej skomplikowanych systemów w organizmie człowieka. Jego rolą jest utrzymanie pionowej postawy ciała, oraz zapewnienie mobilności. Układ ruchu narażony jest na choroby, które w większości wynikają z braku ruchu i nieodpowiedniej diety, ubogiej w składniki odżywcze. Regularna aktywność fizyczna i higieniczny tryb życia pozwalają cieszyć się sprawnością fizyczną i dobrą kondycją do późnej starości.
Zobacz też:
- Budowa kości człowieka – co warto wiedzieć o szkielecie człowieka? Poznaj rodzaje kości w ludzkim układzie kostnym!
- Osteoartroza objawy
- Artroza – choroba stawów dotykająca osoby młodsze, starsze i sportowców
- Syndrom Marfana – codzienność z chorobą. Jak objawia się zespół Marfana i czy można go leczyć?
- Torebka stawowa – urazy, leczenie i rehabilitacja
- Kości nadgarstka – anatomia i możliwe urazy kości ręki. Sprawdź, czym jest złamanie kości łódeczkowatej i choroba Kienbocka!
- Ośrodkowy układ nerwowy – budowa i funkcje OUN. Poznaj anatomię oraz częste choroby układu nerwowego!
- Ból kolan w nocy – skąd bierze się ta nieprzyjemna dolegliwość?
