Prawidłowy puls, czyli tętno, świadczy o dobrej kondycji serca. Jak należy wykonać pomiar? Jakie wartości świadczą o zaburzeniu pracy serca? Aby się dowiedzieć, przeczytaj nasz artykuł.
Serce to organ, dzięki któremu każda komórka w organizmie zostaje zaopatrzona w życiodajny tlen i wiele innych składników odżywczych. Mięsień sercowy bezustannie kurczy się i rozkurcza, a od tej pracy zależy nie tylko wydajność organu, ale także takich wskaźników zdrowia jak elastyczność tętnic. Ilość uderzeń na minutę u zdrowego człowieka powinna wynosić 60 na minutę. Kiedy ta częstotliwość jest nieco niższa, na ogół nie należy się martwić. Zupełnie inna sytuacja dotyczy osób, u których wartości te są zbyt wysokie. Prawidłowy puls jest wypadkową wielu czynników, w tym przede wszystkim stylu życia, wieku, a także występowania chorób współistniejących. Czytaj dalej!
Prawidłowy puls w różnych grupach wiekowych
Tętno o największej wartości występuje u płodu – aż do 150 uderzeń serca na minutę. U noworodków i niemowląt puls powinien wynosić już ok. 130 ud./min. Wraz z wiekiem normy pulsu znacznie się obniżają, aby u dorosłego człowieka wynieść średnio 60–100 ud./min. Częstotliwość pulsu jest wyraźnie niska u osób regularnie trenujących, co jest związane z adaptacją mięśnia sercowego do intensywnego wysiłku fizycznego. Na szczęście zbyt niski puls w większości przypadków nie jest powodem do obaw.
Gdy rytm serca osiąga wartości większe niż 100 uderzeń na minutę, mówi się wówczas o zbyt dużej częstotliwości pracy serca. Stanowi temu bardzo często towarzyszą dodatkowe objawy takie jak: kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, zimne poty, ogólne osłabienie organizmu i duszności. Zbyt wysokie tętno może świadczyć o różnych chorobach, w tym m.in. wadach serca i nadczynności tarczycy. Prawidłowy puls często jest zatem wyznacznikiem dobrej kondycji organizmu.
Prawidłowy puls — jak mierzyć?
Prawidłowe mierzenie pulsu jest bardzo łatwe. Wystarczy przyłożyć dwa palce do jednej z wielu tętnic budujących układ krwionośny człowieka, a następnie liczyć ilość uderzeń na minutę. Tętno mierzy się z tętnicy:
- szyjnej wewnętrznej (po obu stronach szyi);
- promieniowej (na nadgarstku od jego wewnętrznej strony);
- udowej (pachwina);
- ramiennej (na wewnętrznej części ramienia).
Warto jednak pamiętać, że rekomendowanym miejscem do dokonania takiego pomiaru jest tętnica promieniowa. Aby ułatwić sobie badanie, można użyć stopera, na którym ustawimy czas 60 sekund. Dla ułatwienia można policzyć ilość uderzeń serca w ciągu 15 sekund, a uzyskany wynik pomnożyć razy cztery.
Pamiętaj, aby tętno zawsze badać w spoczynku. Dlatego też, jeżeli na chwilę przed badaniem byłeś w ruchu, usiądź i odczekaj kilka minut, a następnie dokonaj pomiaru.
Po co mierzyć puls?
Przynajmniej raz w roku warto zbadać puls w gabinecie lekarskim. Dlaczego jest to aż tak ważne? Sama wartość pulsu jest tylko jedną z wielu składowych, mogących świadczyć o nieprawidłowej pracy serca. Doświadczony lekarz bierze pod uwagę również miarowość bicia serca, napięcie, wypełnienie i symetrię tętna. Na tej podstawie jest w stanie postawić dokładniejszą diagnozę.
Tachykardia i bradykardia
Zbyt niskie lub zbyt wysokie wartości tętna spoczynkowego noszą nazwę odpowiednio bradykardii i tachykardii. O tej pierwszej nieprawidłowości mówi się, gdy bicie serca jest wolniejsze niż 60 uderzeń na minutę. Przyczyny tego zjawiska mogą być bardzo złożone i wynikać z np. zaburzeń elektrolitowych lub długotrwałego przyjmowania niektórych leków, w tym antagonistów wapnia. W niektórych przypadkach bradykardia może świadczyć o niewydolności serca.
Wysoki puls, przekraczający 100 uderzeń na minutę to tachykardia. Częstoskurcz jest poważnym zaburzeniem rytmu, co może być wyznacznikiem choroby serca. Znacznie częściej pojawia się u osób z nadwagą i otyłych, cierpiących na cukrzycę, z zaburzeniem pracy tarczycy, z nadciśnieniem tętniczym, a nawet z zatruciem pokarmowym.
Obie te nieprawidłowości wymagają pilnej konsultacji z lekarzem i w razie konieczności, wdrożenia leczenia farmakologicznego.
O czym świadczy zbyt wysokie tętno?
Nieprawidłowy puls, w szczególności zbyt wysoki, który utrzymuje się zbyt długo, jest powodem do niepokoju. U zdrowych osób, szybka praca serca ma miejsce m.in. w trakcie stresujących sytuacji, gorączki, aktywności fizycznej lub po spożyciu kofeiny, alkoholu lub napojów energetycznych.
Podwyższony puls obserwuje się również w stanach chorobowych, w tym w:
- miażdżycy;
- niewydolności serca;
- nadciśnieniu tętniczym;
- migotaniu przedsionków;
- układu nerwowego;
- anemii;
- niedoczynności tarczycy;
- nieprawidłowo leczonej lub nieleczonej cukrzycy.
Co więcej, wysoki puls może występować również u osób odwodnionych i niedotlenionych.
Leczenie wysokiego tętna
Diagnoza przewlekle wysokiego pulsu jest często jednoznaczna z koniecznością rozpoczęcia przyjmowania leków i zmiany niektórych nawyków. Lekami pierwszego wyboru są beta-blokery. Ten farmaceutyk wpływa na obniżenie częstotliwości pracy serca, pozostając bez wpływu na wartość ciśnienia tętniczego. W związku z tym leki te są polecane pacjentom z niedociśnieniem.
Każdy specjalista rekomenduje dodatkowo wprowadzić kilka modyfikacji stylu życia. Kluczowe jest wprowadzenie systematycznej aktywności fizycznej (najlepiej na świeżym powietrzu), picie dużej ilości niegazowanej wody mineralnej, a także wprowadzenie technik relaksacji i medytacji.
Jak utrzymać prawidłowy puls?
Częstotliwość bicia serca w dużej mierze uzależniona jest od stylu życia. Prawidłowy puls to przede wszystkim:
- systematyczny ruch – nie musi być bardzo intensywny. Ważne, żeby był regularny, najlepiej codzienny. Dobrym przykładem są zwykłe spacery, jazda na rowerze, wybieranie schodów zamiast windy, taniec, czy też pływanie. Jeśli pogoda za oknem nie pozwala na sport, warto wybrać się na zajęcia grupowe do najbliższego fitness klubu;
- nawadnianie – picie dużej ilości płynów (poza tymi z cukrem i zwiększającymi ciśnienie tętnicze) wspiera prawidłowy puls. Zbyt mała ilość wody w codziennej diecie, zmniejsza ilość krwi w ludzkim organizmie, co bezpośrednio przekłada się na cięższą pracę serca;
- ograniczenie stresu – chociaż nie jest to całkowicie możliwe, warto dbać o to, aby w sytuacjach stresowych zadbać o prawidłowy oddech. Wdech powinien być powolny i głęboki, a wydech wykonany przez usta. W internecie znaleźć można wiele wskazówek na temat skutecznych i sprawdzonych technik relaksacji, w tym aromaterapii, muzykoterapii, a nawet naturoterapii;
- zrezygnowanie z popularnych używek, w tym przede wszystkim kawy. Substancje pobudzające i wpływające na pracę serca znajdują się również w herbacie, napojach energetycznych i alkoholowych.
Zdrowe nawyki warto wdrażać od najmłodszych lat. W ten sposób można znacznie zmniejszyć ryzyko występowania poważnych chorób serca w dorosłym wieku.
Wiesz już, jaki powinien być prawidłowy puls. Regularna praca serca świadczy o dobrej kondycji tego organu. Systematyczne badanie tętna, prowadzenie zdrowego stylu życia, a także częste wizyty profilaktyczne u lekarza, pozwolą na dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem. Pomiar pulsu można wykonywać samemu w warunkach domowych, koniecznie w stanie spoczynku.
Zobacz też:
- Magnez a niski puls – jak niedobór magnezu wpływa na układ krążenia?
- Mierzenie ciśnienia bez ciśnieniomierza
- Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie krwi?
- Bradykardia – przyczyny, objawy, diagnostyka. Kiedy bradykardia wymaga leczenia?
- Zioła na obniżenie pulsu – wyciągi ziołowe na poprawę ciśnienia krwi
- Tachykardia zatokowa – czy częstoskurcz serca jest groźny dla zdrowia?
- Czym jest tachykardia – przyczyny, objawy i leczenie częstoskurczu. Kiedy przyspieszone bicie serca jest groźne dla zdrowia?
- Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
