Objaw Babińskiego to jeden z podstawowych odruchów sprawdzanych podczas badania neurologicznego. Kiedy jest prawidłowy, a kiedy jest symptomem choroby? Przeczytaj, na czym polega i czym różni się u dorosłych i dzieci.
Obecność objawu Babińskiego u dorosłych może wskazywać na wiele chorób, u dzieci z kolei uznawany jest za odruch prawidłowy. Na czym polegają różnice i czym jest objaw Babińskiego? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.
Objaw Babińskiego dodatni i ujemny
Objaw Babińskiego to odruch polegający na wyprostowaniu się palucha stopy w górę wraz z jego zgięciem grzbietowym lub na równoczesnym odwiedzeniu pozostałych palców w rezultacie lekkiego drażnienia skóry dolnej powierzchni stopy. Odruch może pojawiać się w obydwu lub tylko w jednej ze stóp. Często towarzyszy mu wachlarzowe rozwiedzenie pozostałych palców stóp (tzw. objaw wachlarza).
Objaw dzieli się na dwa rodzaje:
- Ujemny – nieobecny obustronnie odruch podeszwowy lub zgięcie się wszystkich palców w dół;
- Dodatni, gdzie pojawia się zgięcie w górę i wyprostowanie palucha – obustronny lub jednostronny.
Jak bada się obecność odruchu Babińskiego?
Badanie u dorosłych polega na podrażnieniu stopy młotkiem neurologicznym, a u dzieci wystarczy leciutkie dotknięcie skóry palcem. Podrażnienie musi być niezwykle delikatne i nie może powodować bólu. Ze względu na prostotę sprawdzenia, odruch jest najłatwiejszym w weryfikacji objawem patologicznym w neurologii. Objaw Babińskiego jest podstawowym elementem semiologii neurologicznej.
Jaka reakcja uznawana jest za prawidłową?
Za prawidłową reakcję uznawane jest zgięcie podeszwowe w dół. Zgięcie w górę (odruch dodatni) wraz z wyprostowaniem się palucha stopy występuje u dzieci we wczesnych miesiącach życia. Obecność odruchu wskazuje na objaw Babińskiego. Ważna jest powtarzalność objawu (występuje przy każdej próbie podrażnienia) i szybki powrót palucha do pozycji wyjściowej. Jego obecności nie da się sprawdzić u osób z uszkodzonym rdzeniem kręgowym i uszkodzeniami nerwów obwodowych. Problem w poprawnej diagnozie mogą stanowić też zmiany zwyrodnieniowe stawów.
Badanie musi być wykonane z odpowiednim wyczuciem
Jeśli podrażnienie podeszwy stopy jest zbyt silne, może spowodować działanie receptorów bólowych i samoistne wycofanie szybkie zgięcie podeszwowe. Nie jest to wtedy odruch Babińskiego, ale odruch obronny będący reakcją na ból.
Dodatni objaw Babińskiego u dzieci
Obecność odruchu Babińskiego u dzieci (objaw dodatni) jest uznawany za prawidłową fizjologiczną reakcję. Kategoryzuje się go jako odruch pierwotny, czyli automatyczną reakcję powstającą w rdzeniu kręgowym. Ich zadaniem jest wsparcie rozwijającego się systemu nerwowego niemowlaka.
Obecność odruchu Babińskiego zanika u dzieci przed ukończeniem trzeciego roku życia. U starszych dzieci może świadczyć o dysfunkcji układu piramidowego, czyli części układu nerwowego odpowiedzialnej za ruchy dowolne i postawę ciała.
Dodatni objaw Babińskiego u dorosłych i dalsza diagnostyka patologicznego odruchu
U osób dorosłych badanie powinno wykazywać odruch ujemny. W tym przypadku odruch podeszwowy jest ze zgięciem się palców w dół. Zgiąć powinny się wszystkie palce stopy.
Obecność objawu dodatniego u dorosłych i dzieci powyżej 24. miesiąca życia uznawany jest za patologiczny. Jego obecność wskazuje na zaburzenia bądź uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Zespół zaburzeń zalicza uszkodzenie centralnego układu nerwu ruchowego, zaburzenie neuronów hamujących i upośledzoną kontrolę nardzeniową.
Do najczęstszych przyczyn odruchu Babińskiego u dorosłych należą:
- udar mózgu;
- urazy czaszkowo-mózgowe;
- nowotwór opon mózgowo-rdzeniowych;
- stwardnienie rozsiane;
- stwardnienie boczne zanikowe;
- zapalenie opon mózgowych;
- padaczka.
Pierwsza diagnostyka po stwierdzeniu dodatniego objawu u osoby dorosłej i starszych dzieci wymaga wykluczenia współistniejących chorób układu nerwowego, a kolejno tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego i jeśli jest to uzasadnione, nakłucia lędźwiowego i pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego.
Kim był Józef Babiński?
Odruch został po raz pierwszy opisany przez Józefa Babińskiego, francuskiego neurologa polskiego pochodzenia. Był on pionierem neurochirurgii i współzałożycielem Francuskiego Towarzystwa Neurologicznego. Babiński był wielokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Jako autor ponad trzystu prac ma szeroki dorobek naukowy poświęcony m.in. anosognozji, neurosyfilisowi i chorobom układu nerwowego.
Z jego nazwiskiem w piśmiennictwie medycznym związane są również:
- zespół Antona-Babińskiego – ślepota korowa będąca wynikiem uszkodzenia płatu potylicznego mózgu;
- zespół Babińskiego – współistnienie patologii mięśnia sercowego raz z kiłą;
- zespół Babińskiego-Frohlicha – dystrofia tłuszczowo-płciowa, rzadka choroba endokrynologiczna u chłopców związana z guzem mózgu;
- zespół Babińskiego-Nageotte’a – zespół zaburzeń neurologicznych występujących po uszkodzeniu drogi korowo-rdzeniowej.
Nazwisko neurologa jest jednak przede wszystkim kojarzone z opisanym przez niego w 1896 roku objawem Babińskiego. Dzięki skojarzeniu prostego w badaniu odruchu z dysfunkcjami układu piramidowego stworzył przełomowe dla neurologii badanie. Zjawisko badano już wcześniej, ale to Babiński szczegółowo je opisał i wskazał na powiązania z centralnym zespołem neuronów ruchowych. Uzupełnienie swoich tez opublikował w 1904, kiedy dodał do symptomów odruchu Babińskiego również wachlarzowe rozwiedzenie się palców kończyny.
Odruch Babińskiego – co musisz zapamiętać?
Objaw Babińskiego to odruch sprawdzany podczas podstawowego badania neurologicznego. Jego obecność sprawdza się za pomocą lekkiego podrażnienia skóry podeszwy stopy. W wyniku badania mogą pojawić się trzy reakcje:
- dodatni odruch Babińskiego;
- ujemny odruch Babińskiego;
- brak reakcji.
U niemowląt i dzieci poniżej 24. miesiąca życia (granica czasem przesuwana jest do trzeciego roku życia) objaw dodatni i obecność odruchu Babińskiego nie są powodem do niepokoju. Wystąpienie odruchu jest prawidłową reakcją fizjologiczną u dzieci, a konkretnie odruchem pierwotnym. Objaw powinien zaniknąć z wiekiem, a jego obecność powyżej trzeciego roku życia wskazuje na zaburzenia rozwojowe.
Zobacz też:
- Odruch kolanowy – czym jest i czy trzeba go badać?
- Odruch Łazarza i syndrom Łazarza – czy istnieje życie po śmierci?
- Zioła na kaszel – co warto stosować przy przeziębieniu? Poznaj produkty na kaszel suchy (hamujące) i mokry (wykrztuśne)!
- Objaw Jaworskiego – o czym świadczy jego dodatni wynik?
- Syndrom Raynauda – co może oznaczać nagłe blednięcie palców u rąk lub stóp? Poznaj objawy i przyczyny zespołu Raynauda
- Syndrom Pataua, czyli trisomia chromosomu 13. – jedna z najcięższych wad wrodzonych
- Sztywność karku – przyczyny i leczenie
- Syndrom zachodzącego słońca – kiedy udać się do lekarza?
