Selen to związek, który nie jest organizmowi potrzebny w zbyt dużych ilościach i należy do grupy tzw. pierwiastków śladowych. Nie oznacza to jednak, że w swojej diecie możesz o nim zapominać. Jeśli jest w odpowiednich proporcjach, ma ogromne znaczenie dla twojego zdrowia. Niedobór selenu negatywnie wpływa na układ odpornościowy, działanie tarczycy i serca. Jego brak zwiększa ryzyko powstawania nowotworów. Pamiętaj jednak, że przedawkowanie tego pierwiastka jest również bardzo niebezpieczne! Jakie są więc zalecane normy przyjmowania selenu? Sprawdź to i dowiedz się, w jakich produktach go znajdziesz!
Rola selenu w twoim organizmie
Choć selen został odkryty w pierwszej połowie XIX wieku, nie został jednak dogłębnie zbadany aż przez 100 kolejnych lat. Dopiero wówczas technologia i medycyna rozwinęły się na tyle, by to umożliwić. Okazało się że pełni on bardzo ważną funkcję w organizmie, a niedobory selenu w diecie mogą mieć dość nieprzyjemne konsekwencje.
Dlaczego selen jest niezbędny dla organizmu?
Ten pierwiastek wchodzi w skład dwóch bardzo ważnych aminokwasów, które są budulcem białek enzymatycznych. Selen wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Chroni też komórki przed wolnymi rodnikami i toksynami. Współdziała z witaminą E – razem przeciwdziałają zbyt wczesnemu starzeniu się organizmu. Oto jego trzy kolejne funkcje:
- łagodzi bóle odczuwane przy reumatoidalnym zapaleniu stawów i skutecznie zwiększa ruchliwość stawów objętych zapaleniem;
- może redukować objawy depresji;
- jest niezbędny dla prawidłowego działania tarczycy i układu nerwowego.
Selen a profilaktyka antynowotworowa
Co ciekawe, selen wykazuje działanie antynowotworowe. Badania amerykańskiej instytucji Food and Drug Administration wykazały, że pierwiastek ten całkiem skutecznie niszczy niektóre rodzaje kancerogenów. Może pomóc w profilaktyce i zapobiegać rakowi prostaty, przewodu pokarmowego, trzustki, wątroby i płuc.
Przyczyny braku selenu
Tradycyjna polska dieta zapewnia raczej całkowicie wystarczające ilości tego pierwiastka. Niedobór selenu jest stosunkowo rzadką przypadłością i może pojawiać się jako konsekwencja różnych zaburzeń wchłaniania pokarmu. Czasem występuje przy żywieniu pozajelitowym lub po operacjach jelita cienkiego.
Niedobór selenu w organizmie – objawy
Brak selenu odbija się negatywnie na wielu organach, ponieważ enzymy trawienne nie są w stanie działać z maksymalną efektywnością. Co więcej, wolne rodniki mogą wyraźniej oddziaływać na komórki i krwinki czerwone. Niedobór selenu osłabia też działanie tarczycy – to ona magazynuje go najwięcej.
Typowe objawy niedoboru selenu to:
- niewydolność serca – nawet ryzyko zawału serca lub pojawianie się stanów przedzawałowych;
- zaburzenie działania tarczycy;
- łamliwość paznokci, a nawet ich utrata;
- nudności i wymioty;
- osłabienie mięśni;
- nadmierne pocenie się;
- zaburzenia ze strony układu nerwowego;
- wypadanie włosów;
- tycie – powodem jest nieefektywne metabolizowanie tłuszczów;
- nieprzyjemny oddech.
Dlaczego kobiety w ciąży powinny uważać na brak selenu?
Badania wykazują, że kobiety cierpiące na niedobór selenu miewają problemy z płodnością. Zwiększa się u nich także ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu. Bez tego pierwiastka osłabiony zostaje też cały układ odpornościowy, dlatego bardzo ważne, by uzupełniać jego poziom. Jak to zrobić?
Jak uzupełnić niedobór selenu?
Jeżeli badania krwi wykazały brak selenu lub jego niski poziom, warto go suplementować. Zanim sięgniesz po środki farmaceutyczne, wypróbuj metody naturalne. Dlaczego? Selen organiczny jest jego najlepiej przyswajalną formą, a z suplementacją trzeba uważać. Nadmiar selenu może mieć bowiem równie groźne skutki co jego niewystarczająca ilość.
Co jeść by, uzupełnić selen?
Niedobór selenu można skutecznie i bezpiecznie uzupełniać, włączając do diety poniższe produkty:
- orzechy brazylijskie;
- łososia;
- tuńczyka;
- wołowinę;
- indyka;
- jajka;
- ryż – tu zawartość selenu jest znacznie mniejsza niż w orzechach i mięsie.
Wystarczą tylko niewielkie ilości ryb lub orzechów, by całkowicie pokryć dzienne zapotrzebowanie na selen.
Czym grozi nadmiar selenu?
Choć objawy niedoboru selenu mogą brzmieć niepokojąco, nie należy popadać w skrajność z jego uzupełnianiem. Przedawkowanie tego pierwiastka może być bowiem toksyczne, a nawet śmiertelne. Górna dopuszczalna granica to 400 mcg dziennie. Lekarze jednak zalecają, aby spożywać tylko 55-70 mcg na dobę. Tyle znajduje się chociażby w zaledwie 100 gramach tuńczyka.
Negatywne skutki nadmiaru selenu w organizmie obejmują:
- wypadanie włosów;
- zawroty głowy;
- biegunka;
- swędzenie skóry;
- nudności i wymioty;
- pojawianie się zaczerwienienia na twarzy;
- drżenie ciała;
- ból mięśni.
Przedawkowanie selenu to poważna sprawa!
W skrajnych przypadkach po przedawkowaniu może dojść do zawału serca, niewydolności nerek czy poważnych uszkodzeń jelitowych i neurologicznych. Nadmierna ilość pierwiastka czasem prowadzi nawet do śmierci, choć w tym przypadku trzeba wchłonąć naprawdę jego ogromne ilości. Pamiętaj, aby nie suplementować go bez wyraźnych zaleceń lekarza!
Niedobór selenu nie jest zbyt częstą przypadłością. Objawy braku tego pierwiastka nie rzucają się w oczy i by określić jego stężenie we krwi, należy wykonać badania laboratoryjne. Pamiętaj, aby nigdy nie dostarczać selenu w dużych dawkach, ponieważ przedawkowanie tego pierwiastka może mieć fatalne skutki. Wystarczy włączyć do diety niewielką ilość produktów, które go zawierają, aby korzystać z jego pozytywnego działania na organizm.
Zobacz też:
- Niedobór fosforu – rola tego pierwiastka w organizmie i konsekwencje jego braku. Czym uzupełniać fosfor?
- Czy niedobór sodu jest niebezpieczny? Dowiedz się, jak objawia się brak tego pierwiastka
- Niedobór cynku – czy trzeba się tym martwić? Jaki wpływ na twoje ciało ma ten niepozorny pierwiastek?
- Poziom jodu we krwi
- Niedobór potasu – objawy i skutki. Co trzeba jeść, by uzupełniać potas w organizmie?
- Niedobór wapnia – jakie są jego objawy i skutki? Dowiedz się, jak im skutecznie zapobiegać
- Niedobór jodu – jakie konsekwencje mogą spotkać osoby z brakiem jodu w organizmie?
- Niedobór chromu – czy jest niebezpieczny? Sprawdź, za co odpowiada ten pierwiastek!
