Nie każdy wie o tym, że wirus zapalenia wątroby typu B jest bardziej zakaźny niż wirus HIV. Co więcej, dwie trzecie zakażonych osób nawet nie ma świadomości swojej choroby. Wirusowe zapalenie wątroby może przybierać różne postacie i rozwijać się w rozmaity sposób. Z tych powodów WZW określane jest jako „cichy zabójca”. Obecnie jest to ósma przyczyna wszystkich zgonów na świecie.
Przewlekłe zapalenie wątroby – co to za choroba?
Wirusowe zapalenie choroby, znane też pod nazwą WZW, to choroba wątroby, która pojawia się na skutek zakażenia wirusowego. Możesz znać ją też pod inną nazwą – żółtaczka. Nie jest to jednak prawidłowe, medyczne określenie, lecz jedynie opis objawów. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby może występować także bez jakiegokolwiek zażółcenia skóry.
Ostre wirusowe zapalenie wątroby – typy wirusów
Wirusowe zapalenie wątroby spowodowane jest nie jednym, a kilkoma typami wirusów. W zależności od tego, co zapoczątkowało chorobę – ma ona inny przebieg i charakterystykę. Wszystkie rodzaje WZW wiążą się jednak z poważnym uszkodzeniem wątroby. Wyróżnia się wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C, D, E i G. Występują one z różnym nasileniem i częstotliwością, ale każde z nich zagraża życiu i zdrowiu.
Wirusowe zapalenie wątroby – przyczyny
- Przyczyny WZW typu A: wirus HAV. Jest to wirus RNA. Do zakażenia dochodzi głównie drogą pokarmową. Najpoważniejszymi zagrożeniami zarażenia WZW są brudne ręce lub niehigieniczne warunki sanitarne. Najczęstszymi przyczynami WZW typu A są: bliski kontakt z chorym, przebywanie w ciasnych skupiskach ludzi, podróże do Europy Wschodniej, Rosji, Basenu Morza Śródziemnomorskiego, spożywanie surowych owoców morza, praca przy nieczystościach komunalnych;
- Wirusowe zapalenie wątroby – przyczyny typu B i D: pierwszy rodzaj powodowany jest przez HBV (wirus DNA), a drugi przez HDV (wirus RNA). Dlaczego te dwa rodzaje znajdują się w jednej kategorii? Zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu D możliwe jest tylko u chorych na typ B. Zarazić się można przez krew, drogą płciową i okołoporodową.
Przyczyny WZW B i D to głównie kontakt ze skażoną krwią, częste zbliżenia seksualne, zakażenie przez łożysko lub podczas porodu. Należy unikać potencjalnie zakażonych przedmiotów, takich jak zużyte szczoteczki do zębów, golarki i sprzęt medyczny;
- Ostre wirusowe zapalenie typu C – przyczyny: groźny wirus HCV, który ma aż 6 genotypów. Niektóre z nich są odporne na leczenie. Zakażenie tym wirusem jest możliwe przez kontakt z krwią osoby chorej, kontakty seksualne oraz poród. Istnieje wiele przypadków wirusowego zapalenia typu C, w których ustalenie dokładnej przyczyny zachorowania jest niemożliwe;
- Wirusowe zapalenie wątroby typu E – przyczyny: wirus HEV. To wirusowe zapalenie wątroby przenosi się drogą pokarmową. Wirus rozmnaża się właśnie w układzie trawiennym. Można mu zapobiegać, utrzymując wysoki poziom higieny osobistej;
- WZW G – przyczyny: wirus typu HGV. Zakażenie nim może wiązać się z pobytem w szpitalu (np. z przetaczaniem krwi), kontaktami seksualnymi, drogą pozajelitową (np. przez krew).
Wirusowe zapalenie wątroby – objawy
Wiele mówi się o tym, że można długo żyć, nie będąc świadomym poważnego zapalenia wątroby. Jednocześnie powszechnie wiadomo, że jest to choroba potencjalnie bardzo niebezpieczna. Z tego powodu warto nauczyć się rozpoznawać objawy wirusowego zapalenia wątroby w jak najwcześniejszym stadium jego rozwoju.
WZW może przybierać postać bezobjawową, skąpoobjawową lub pełnoobjawową. Na początkowym stadium rozwoju większość zapaleń wątroby przypomina grypę lub przeziębienie. Objawiają się gorączką oraz bólem mięśni i stawów. Z czasem może nastąpić brak apetytu, spadek masy ciała i poważniejsze dolegliwości.
Zapalenie wątroby typu A – objawy
Ten typ wirusowego zapalenia wątroby może przebiegać na 3 różne sposoby:
- bezżółtaczkowy – najczęściej spotykany rodzaj typu A;
- żółtaczkowy;
- cholestatyczny.
Typowe objawy zapalenia wątroby typu A to:
- wzmożone zmęczenie;
- bóle brzucha;
- zaburzenia smakowo-węchowe;
- nudności i wymioty;
- bóle mięśni i stawów;
- objawy podobne do przebiegu zwykłej grypy;
- żółtaczka – odbarwianie się stolca i moczu;
- swędzenie skóry;
- w zaawansowanym stadium – ostrego bólu pod żebrami.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B i D – objawy
W tym przypadku objawy WZW są podobne do opisanych powyżej. Różnica polega na tym, że przebieg choroby jest wolniejszy, lecz intensywniejszy. Częściej pojawia się zażółcenie skóry, błon śluzowych i białka oczu. Zapalenie ostre może trwać od 2 do 6 miesięcy. Nawet do 10% zakażeń ostrych może przekształcić się w powikłania:
- piorunujące zapalenie wątroby;
- guzkowe zapalenie tętnic;
- zapalenie nerek;
- zespół Guillaina-Barrego.
Ostre wirusowe zapalenie typu C – objawy
Wirusowe zapalenie wątroby typu C przeważnie rozwija się od około 15 do nawet 160 dni. W tym czasie jedynym zauważalnym objawem może być nieznaczne powiększenie wątroby. Zdarzają się też przypadki przebiegu objawowego. Wówczas wygląda tak samo jak WZW A lub B, w nieco łagodniejszej wersji. Od 5 do 20% przypadków przeradza się w przewlekłe zapalenie wątroby.
Wirusowe zapalenie wątroby typu E i G – objawy
Objawy zapalenia wątroby typu E są takie same jak powyższe. Przeważnie przebiegają stosunkowo łagodnie. Przy tym typie wirusa najbardziej narażone na powikłania są kobiety w trzecim trymestrze ciąży. Istnieje wówczas spore zagrożenie wystąpienia piorunującego zapalenia wątroby. Pocieszeniem może tu być fakt, że typ E nie przekształca się w postać przewlekłą WZW.
Wirusowe zapalenie wątroby typu G nie wyróżnia się niczym szczególnym. Wygląda podobnie jak pozostałe rodzaje WZW. Aby zdiagnozować typ wirusa i jego przyczynę, należy udać się do lekarza. Samodzielne rozpoznanie rodzaju wirusowego zapalenia wątroby jest praktycznie niemożliwe.
Zapalenie wątroby u dziecka i u dorosłych – diagnostyka
Jeśli zauważysz u siebie lub u swojego dziecka którekolwiek z powyższych objawów, najlepiej od razu skonsultuj się ze specjalistą. Wczesne postawienie diagnozy jest kluczowe do całkowitego, bezproblemowego wyleczenia choroby.
W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, konieczne jest wykonanie wskaźnika antygenu Hbs oraz przeciwciał przeciwko HCV. Niezbędna będzie też morfologia krwi, próby wątrobowe, oznaczenie albumin w surowicy oraz zbadanie aktywności układu krzepnięcia. Jeśli WZW zostało wykryte, a jego typ określony – można rozpocząć adekwatne leczenie.
Zapalenie wątroby – leczenie
Wirusowe zapalenie wątroby to choroba, która często przechodzi samoczynnie. Może też spowodować trwałe uszkodzenia zdrowia i poważne powikłania. Dokładny czas trwania choroby i sposób leczenia zależy w dużej mierze od typu wirusa i jego stadium rozwoju.
Wirusowe zapalenie wątroby – dieta
Leczenie zapalenia wątroby nie jest możliwe bez adekwatnego wypoczynku. Ciało potrzebuje jak najwięcej energii na regenerację wątroby. W tym czasie należy też odstawić alkohol i inne używki. Dieta przy zapaleniu wątroby powinna być bogata w witaminę C i witaminy z grupy B. Posiłki muszą być lekkostrawne i odpowiednio skomponowane.
Wirusowe zapalenie wątroby – dieta:
- powinna zawierać około 2000 kcal;
- 70% jej składu powinny stanowić łatwo przyswajalne węglowodany;
- zaleca się unikania leków hepatotoksycznych, glikokortykosteroidów oraz używek (w szczególności alkoholu);
- odpowiednie nawadnianie organizmu jest absolutnie niezbędne;
- dozwolone są środki przeciwwymiotne i przeciwświądowe dla złagodzenia objawów;
- otyli chorzy powinni zadbać o redukcję swojej masy ciała.
Dla chorych na WZW nie są wskazane:
- ostre przyprawy;
- kakao;
- mocna herbata i kawa;
- środki konserwujące dodawane do żywności;
- nieświeże potrawy;
- duże ilości surowych warzyw i błonnika pokarmowego (kasze, makarony, pieczywo pełnoziarniste);
- produkty tłuste, smażone i wysoce przetworzone;
- warzywa i owoce mogące powodować wzdęcia, takie jak kapusta, strączki, cebula, śliwki, gruszki itp.;
- przejadanie się lub zbyt rzadkie spożywanie posiłków.
Dieta przy zapaleniu wątroby powinna zawierać:
- gotowane i rozdrobnione warzywa – najlepiej w postaci przecierów, kremów lub soków;
- większą ilość białka;
- pięć niewielkich posiłków spożywanych w regularnych odstępach;
- potrawy gotowane w wodzie i na parze, duszone i pieczone bez dodatku tłuszczu;
- jasne pieczywo;
- nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu;
- chude gatunki mięs, wędlin i ryb;
- warzywa i owoce takie jak pomidory, marchew, cukinia, dynia, cytrusy, owoce jagodowe.
W celu uzyskania szczegółowych wskazówek żywieniowych najlepiej jest skonsultować się z dietetykiem.
Leki na zapalenie wątroby
Sposób leczenia zapalenia wątroby zależy od lekarza, jednak zawsze u podstaw tego procesu leży odpowiednia dieta i zapobieganie – dbanie o higienę osobistą i omijanie potencjalnych źródeł zakażeń. Najskuteczniejszą formą profilaktyki jest szczepienie przeciwko WZW A i B.
Stosuje się także leki przeciwwirusowe. Mają one na celu eliminację samego wirusa oraz prewencję pojawienia się marskości wątroby. Leczenie zapalenia wątroby obejmuje terapię interferonem pegylowanym, alfa 2a, alfa 2b i rybawiryną. Przyjmowanie leków trwa dość długo – nawet ponad 48 tygodni. W skrajnych przypadkach możliwy jest nawet przeszczep wątroby.
Przewlekłe zapalenie wątroby – powikłania
Powikłania przy tej chorobie mogą być bardzo poważne, dlatego też nigdy nie należy jej bagatelizować. Około 8–22% chorych cierpi na rozwój marskości wątroby. Wśród tego odsetka powszechny jest też rak wątroby. Przy nieleczonym wirusowym zapaleniu wątroby zdarzają się także:
- inne choroby autoimmunologiczne;
- guzkowe zapalenie tętnic;
- kłębuszkowe zapalenie nerek.
W skrajnych przypadkach, wirusowe zapalenie wątroby może ostatecznie doprowadzić do śmierci. Bardzo ważne jest dokładne monitorowanie stanu zdrowia chorego przez długi czas po zażegnaniu WZW. Marskość wątroby może rozwinąć się dopiero w przeciągu 20–25 lat. USG wątroby i oznaczenie stężenia a-fetoproteiny powinno wykonywać się co pół roku.
Wirusowe zapalenie wątroby – co jeszcze warto wiedzieć?
- Lekarze ostrzegają, że nawet jedna trzecia społeczeństwa może być nieświadomie zarażona wirusem zapalenia wątroby typu B;
- Szacuje się, że około 350 milionów osób cierpi na przewlekłe zapalenie wątroby typu B;
- Około miliona osób rocznie umiera na skutek WZW i wyrządzonych przez tę chorobę szkód w ciele;
- Wirus zapalenia wątroby jest aż do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV;
- Wirusowe zapalenie wątroby mogą wywołać także wirusy z innych grup – grypy, ospy wietrznej, półpaśca, świnki, różyczki, żółtej febry oraz adenowirusy.
Wirusowe zapalenie wątroby to poważna, ale uleczalna choroba. Ważne jest, aby rozpoznać ją na wczesnym stadium i od razu wdrożyć odpowiednie leczenie. Ignorowanie objawów może doprowadzić do rozwoju przewlekłego, ostrego wirusowego zapalenia wątroby i innych powikłań. Najlepiej udać się do lekarza już przy pierwszych oznakach WZW. Skuteczna jest także odpowiednia profilaktyka oraz szczepienie przeciwko wirusom powodującym tę chorobę.
Zobacz też:
- Wirus gardła: przegląd, objawy i leczenie
- Przewlekłe zakażenie wirusem HCV – objawy WZW typu C, leczenie pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C
- Neuroinfekcja – nie tylko zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Charakterystyka, występowanie, przykłady
- Wirus grypy – typy wirusa, drogi zakażenia, leczenie. Jak postępować w przypadku zachorowania na grypę?
- Odczynowe zapalenie stawów: objawy, diagnoza i leczenie
- Zapalenie tchawicy – jak leczyć tę groźną chorobę górnych dróg oddechowych?
- Żółtaczka – jak radzić sobie z niezdrowym zabarwieniem skóry? Rozpoznanie i leczenie
- Ospa – początki, objawy, leczenie i profilaktyka. Jak rozpoznać ospę wietrzną?
