Układ moczowy spełnia funkcję oczyszczającą w organizmie. Dzięki niemu możliwe jest utrzymanie równowagi płynów w ciele. Poznaj najważniejsze informacje dotyczące tego zagadnienia.
Wszystko, co trafia do naszego organizmu, podlega procesom oczyszczania. Tak samo jest z płynami, które ulegają filtracji. Tym procesem zarządza układ moczowy. Jego rola jest bardzo złożona i niezbędna, by utrzymać równowagę i pełne zdrowie. Dowiedz się, jakie jeszcze zadania spełnia układ moczowy.
Układ moczowy – anatomia
Układ moczowy tworzy złożony system ściśle ze sobą współpracujących narządów, do których należą:
- nerki;
- pęcherz;
- moczowody;
- cewka moczowa.
Anatomia układu moczowego – nerki
Nerki występują parzyście po obu stronach kręgosłupa, na wysokości odcinka lędźwiowego. Zbudowane są z tzw. kory oraz części wewnętrznej, czyli rdzenia. W środku rdzenia można wyróżnić struktury zwane piramidami. To właśnie w tym miejscu zachodzi proces zagęszczania moczu. Umiejscowione na szczycie piramid brodawki nerkowe tworzą ujście cewki zbiorczej. Jednostką strukturalną nerek są nefrony. Składają się z kłębuszków i kanalików nerkowych. Kłębuszki mają zdolność filtracji dzięki naczyniom włosowatym. Przesączone przez kłębuszki składniki krwi płyną następnie do kanalików nerkowych, gdzie powstaje mocz spływający do miedniczek nerkowych.
Pęcherz moczowy
Pęcherz gromadzi mocz, który bezustannie do niego spływa. Ten narząd znajduje się w dolnym odcinku jamy brzusznej, tuż za spojeniem łonowym. Układ moczowy w dużej mierze jest zbudowany z tkanki łącznej i mięśni. Dzięki temu pęcherz może powiększać swoje rozmiary pod naporem moczu. Jego pojemność wynosi od 400 do nawet 7000 ml. Jest połączony zarówno z moczowodami, jak i cewką moczową. Pęcherz wyposażony jest w zwieracz, dzięki czemu mocz nie może samoistnie wypłynąć.
Moczowody
Stanowią połączenie pomiędzy miedniczką nerkową a pęcherzem. Ich długość wynosi około 30 cm. Zbudowane są z błony śluzowej i mięśniowej, która ułatwia przesuwanie się moczu wprost do pęcherza. Ich rolą jest transport płynu.
Cewka moczowa
Układ moczowy zakończony jest cewką moczową, która znajduje się na dnie pęcherza. W tym miejscu dochodzi do wydalenia moczu. Wygląd cewki moczowej jest uzależniony od płci. U kobiet mieści się w tak zwanej brodawce cewkowej, z kolei u mężczyzn – na szczycie żołędzi.
Jak zachodzi proces powstawania moczu?
Poprzez tętnicę nerkową krew przedostaje się do nerek, gdzie ulga filtracji w kłębuszkach nerkowych. W ten sposób powstaje mocz pierwotny, który w kolejnym etapie ulega resorpcji, czyli ponownemu wchłonięciu zawartych w nim wartościowych składników. Proces ten zachodzi w kanalikach nerkowych. Powstały w ten sposób mocz ostateczny trafia do kanalików zbiorczych, a następnie miedniczek nerkowych. Tą drogą poprzez moczowody jest transportowany bezpośrednio do pęcherza moczowego. Pęcherz pod wpływem ciężaru moczu ulega napięciu i rozszerzeniu. To dla mózgu sygnał, że należy go opróżnić.
Układ moczowy – funkcje
Funkcją układu moczowego jest oczyszczanie ze zbędnych produktów przemiany materii, a także utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Oprócz tego układ moczowy wspiera gospodarkę wodno-elektrolitową, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi.
Najczęstsze choroby układu moczowego
Układ moczowy ze względu na swoją specyfikę nazywany jest również wydalniczym. Każde zaburzenia w obrębie jego funkcjonowania, mogą przyczyniać się do rozwoju chorób. Leczeniem schorzeń układu moczowego zajmuje się lekarz urolog. Na co najbardziej narażony jest ten układ wydalniczy?
Zapalenie pęcherza
Nie każda infekcja oznacza bakteryjne zapalenie pęcherza. Jeśli jednak chory ma podwyższoną temperaturę, skarży się na ból podczas oddawania moczu, odczuwa ciągłe parcie na pęcherz, może to wskazywać na bakteryjne podłoże choroby. Oprócz tego może pojawiać się ogólne osłabienie organizmu. Przyczyną choroby najczęściej są bakterie coli (Escherichia coli). Występują one jako element flory bakteryjnej w organizmie człowieka i najczęściej bytują w kale. Jeśli jednak dostaną się przez cewkę moczową do pęcherza, mogą wywołać stan zapalny dający określone objawy.
Na to schorzenie układu moczowego najczęściej cierpią kobiety ze względu na bliską odległość cewki moczowej w stosunku do odbytu. W łatwy sposób może dojść do przeniesienia pałeczek bakterii w rejon ujścia cewki moczowej. Inną przyczyną schorzenia jest ekspozycja na zimno. Siedzenie na zimnych lub mokrych kamieniach, betonie przyczynia się do rozwoju stanu zakażenia.
Leczenie zapalenia pęcherza moczowego obejmuje zarówno antybiotyki jak dostępne w aptece leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby. Jeśli infekcja przyjęła formę ostrego zapalenia, chory może uskarżać się na ból w dole brzucha i pleców. Mocz może zmienić kolor na dużo ciemniejszy, a ponadto może mieć ostry zapach. W tym przypadku warto skonsultować się z lekarzem. W trakcie tej choroby układu moczowego konieczne jest stałe nawadnianie organizmu. Pomocne będą napary ziołowe np. z rumianku. Lekarz może zlecić wykonanie badania moczu przed i po zakończeniu leczenia.
Kamica nerkowa
Kamica nerkowa to częste schorzenie dotyczące układu moczowego. Polega na tworzeniu się w nerkach złogów z substancji naturalnie znajdujących się w moczu. Gdy jednak ich stężenie jest zbyt wysokie, mogą zacząć się odkładać, tworząc początkowo drobne kryształki, czyli tzw. piasek. Z czasem kryształki łączą się w coraz większe formy w kształcie kamieni nerkowych. Proces ten zazwyczaj zachodzi bezobjawowo, a chory dowiaduje się o obecność złogów w momencie silnego ataku bólowego. Z czasem kamienie zaczynają się przemieszać do moczowodów, wywołując ból.
Kolka nerkowa objawia się nagłym, silnym atakiem bólu umiejscowionym w okolicy pleców i brzucha. Jego siła jest porównywana z bólami porodowymi. Mogą występować również podwyższona temperatura, nudności i wymioty. W cięższych przypadkach chory może wydalać mocz zabarwiony krwią. Objawy, które jeszcze mogą świadczyć o tej chorobie układu moczowego, to:
- pieczenie w czasie oddawania moczu;
- uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza;
- częsta potrzeba oddawania moczu, pomimo niewielkiej ilości płynu.
Szczególnie w czasie pierwszego ataku wymagana jest konsultacja lekarska. Diagnostyka polega na wykonaniu USG, dzięki któremu oceniana jest wielkości kamieni. W przypadku dużych rozmiarów złogów może być konieczna operacja. Ważne jest picie dużej ilości płynów. W czasie ataku zaleca się przyjmowanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek
Ta choroba układu moczowego bardzo często jest wynikiem infekcji bakteryjnej. Zazwyczaj dochodzi do niego poprzez przeniesienie pałeczek coli z pęcherza. Rzadziej przyczyną choroby są inne bakterie czy grzyby. W bardzo rzadkich przypadkach drogą zakażenia może być krew. Często jest powikłaniem po cewnikowaniu pęcherza moczowego. W przypadku nieleczonych infekcji pęcherza moczowego również może dojść do rozszerzenia zakażenia. Szczególnie podatni na to schorzenie są pacjenci z osłabioną odpornością, np. cukrzycy.
Objawy choroby to przede wszystkim ostry ból pleców promieniujący do brzucha, pachwin i narządów płciowych. Chory uskarża się na złe samopoczucie, mogą pojawić się dreszcze, wysoka gorączka, wymioty. Oprócz tego chory odczuwa potrzebę ciągłego oddawania moczu, co wiąże się z bólem.
Wykonanie odpowiednich badań może potwierdzić stan zapalny. Lekarz zleca badania krwi i posiew moczu. Następnie konieczna jest antybiotykoterapia, która zazwyczaj trwa od 7 do nawet 14 dni. Można przyjmować również leki przeciwbólowe. Zaleca się odpoczynek, ciepłe kompresy, oraz spożywanie dużej ilości płynów, w tym naparów ziołowych.
Układ moczowy jest podatny na różnego rodzaju schorzenia. By móc cieszyć się zdrowiem bardzo ważne jest systematyczne nawadnianie organizmu oraz prawidłowa, zbilansowana dieta. Profilaktycznie zaleca się spożywanie soku z żurawiny lub suplementów i leków z dodatkiem wyciągów ziołowych.
Zobacz też:
- Co ułatwia oddawanie moczu
- Ciągłe oddawanie moczu: przyczyny, objawy i sposoby leczenia
- Częste oddawanie moczu na tle nerwowym
- Ból brzucha i częste oddawanie moczu: przyczyny, objawy i sposoby leczenia
- Cewka moczowa żeńska: choroby, objawy i leczenie
- Częste oddawanie moczu przed okresem
- Ból podbrzusza i częste oddawanie moczu: przyczyny i sposoby leczenia
- Częste oddawanie moczu w 2 tygodniu ciąży
