Tętnice — funkcje i zaburzenia • NovMed

Tętnice są dużymi naczyniami krwionośnymi zapewniającymi przepływ krwi do serca oraz poszczególnych narządów ludzkiego organizmu. Jesteś ciekawy, jak są zbudowane, jakie są ich rodzaje i co powodują ich choroby? Jeśli tak, to czytaj dalej.

Tętnice to grube, elastyczne naczynia, które zbudowane są z nieprzepuszczalnej ściany. Mają zdolność do kurczenia się i rozkurczania, co umożliwia nie tylko utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi, ale także jej dopływ do najważniejszych organów. Układ tętniczy połączony są bezpośrednio z układem naczyniowym za pośrednictwem naczyń włosowatych. Ich skoordynowana praca zapewnia właściwe ukrwienie serca, płuc, nerek, wątroby, żołądka i innych narządów.

W artykule znajdziesz informacje na temat:

1. Tętnice — rodzaje i budowa

2. Czym jest miażdżyca?

3. Miażdżyca tętnic — przyczyny

4. Objawy miażdżycy tętnic

5. Jak rozpoznaje się miażdżyce?

6. Leczenie miażdżycy

Tętnice — rodzaje i budowa

Średnice tętnic pozwoliły na podzielenie je na trzy rozmiary: małe, średnie i duże.

Do tętnic dużych zaliczają się m.in. :

aorta,
pień ramienno-głowowy,
szyjne wspólne i wewnętrzne,
podobojczykowe,
płucne.

Tętnice duże znajdują się w najbliższym sąsiedztwie serca, pracują pod bardzo wysokim ciśnienie, dlatego też ich średnica musi być największa. Te rodzaje tętnic są wyjątkowo sprężyste i pracują niezależnie od wartości ciśnienia tętniczego. Krew krąży w nich w sposób jednostajny i płyny, bez typowej dla innych naczyń pulsacji.

Na średnie tętnice składają się tętnica szyjna zewnętrzna i pachowa. Małe tętnice mają charakter typowo mięśniowy, co oznacza, że są zdolne do skurczów i rozkurczów, a zatem pracują w sposób pulsacyjny. Regulują przepływ krwi, przechodząc drobniejszymi kapilarami do układu wieńcowego.

Czym tętnice różnią się od żył? Przede wszystkim budową ścian. Ściany tętnic są znacznie grubsze niż żył, a także posiadają więcej elementów kurczliwych i sprężystych. Jest to związane z koniecznością pracy pod wpływem większego ciśnienia.

Pod wpływem czynników genetycznych, wysokiego poziomu cholesterolu, niezdrowej diety, palenia papierosów i innych czynników, może dojść do poważnego upośledzenia funkcjonowania tętnic okolic serca, kończyn dolnych i górnych. Ich zwężenie, a nawet zablokowanie prowadzi do rozwoju wielu poważnych schorzeń, w tym miażdżycy, niedokrwienia, a nawet udaru mózgu.

Czym jest miażdżyca?

Miażdżyca, inaczej arterioskleroza, to coraz powszechniejsza choroba układu sercowo-naczyniowego, diagnozowana przede wszystkim u osób starszych, z nadciśnieniem tętniczym i otyłością. Ma ona charakter przewlekły, a początkowo rozwija się bez żadnych objawów nawet przez bardzo długie lata. W jej przebiegu obserwuje się stopniowe zmniejszenie światła tętnicy przez blaszkę odkładającą się na jej ścianach. Prowadzi to do powstawania poważnych zatorów, co uniemożliwia płynne dostarczanie krwi do serca i innych ważnych organów.

Blaszka miażdżycowa w konsekwencji może doprowadzić do zaburzenia pracy serca, a nawet (w zależności od jej lokalizacji) upośledzenia dystrybucji krwi do mózgu. W skrajnych sytuacjach dochodzi do całkowitego zablokowania światła tętnicy, co może zakończyć się nawet zgonem.

W przebiegu miażdżycy dochodzi do uszkodzenia wewnętrznych ścian tych naczyń, a także agregacji płytek krwi oraz namnażania się komórek wchodzących w skład układu immunologicznego, w tym makrofagów, monocytów, leukocytów i limfocytów. Dopiero po upływie lat, wraz z rozwojem procesów zapalnych, dochodzi do obłożenia tętnicy pasmem tłuszczowo-lipidowym, co stanowi zagrożenie życia dla organizmu.

Miażdżyca tętnic — przyczyny

Lekarze podkreślają, że miażdżyca jest chorobą, która rozwija się przez wiele lat. W związku z tym nasze nawyki żywieniowe, brak aktywności fizycznej, prowadzenie stresującego trybu życia, a także palenie papierosów, rok po roku, niszczą kondycję naczyń krwionośnych.

Ciężko jest podać wyłącznie jedną przyczynę, która doprowadza do odkładania się blaszki miażdżycowej w tętnicach. Do najczęstszych jednak zalicza się m.in.:

podwyższony poziom cholesterolu, głównie frakcji LDL tzw. złego cholesterolu,
wysoki poziom homocysteiny,
cukrzyca,
nadciśnienie tętnicze krwi,
palenie papierosów,
brak aktywności fizycznej, co sprzyja nadwadze i otyłości,
zła dieta tzn. bogata w sól, węglowodany, nasycone kwasy tłuszczowe i dania wysoko przetworzone,
stres,
wiek (wraz z upływem lat ryzyko pojawienia się pierwszych objawów miażdżycy rośnie).

Do zmian miażdżycowych dochodzi latami, dlatego też konieczne jest wykonywanie regularnych badań profilaktycznych, w tym przede wszystkim lipidogramu, czyli oznaczenia stężenia cholesterolu całkowitego, poszczególnych jego frakcji (LDL i HDL), a także trójglicerydów.

Objawy miażdżycy tętnic

Początkowo miażdżyca nie daje klinicznych objawów. Nieprawidłowości widoczne są jedynie w wynikach badań krwi. Tak naprawdę mówiąc o objawach tej choroby, można śmiało powiedzieć o powikłaniach, jakie daje niedotlenienie poszczególnych organów. Zaniedbanie i utrzymanie patologicznych, zawyżonych wartości cholesterolu może z czasem prowadzić do manifestacji takich objawów jak:

zawroty i bóle głowy,
łatwa męczliwość,
obniżona wydolność organizmu podczas aktywności fizycznej, nawet o niewielkim stopniu intensywności, w tym wchodzenia po schodach,
duszność,
ból w klatce piersiowej,
zaburzenia świadomości,
zaburzenia czucia,
ból łydek,
mrowienia kończyn górnych i dolnych,
obniżenia koordynacji ruchowej,
dezorientacji.

Warto podkreślić, że symptomy miażdżycy zależą przede wszystkim od lokalizacji zwężenia tętnic. Schorzenie może prowadzić do zawału mięśnia sercowego, zaburzeń rytmu serca, udaru mózgu, niewydolności nerek, a w konsekwencji nawet śmierci.

Jak rozpoznaje się miażdżyce?

Diagnoza miażdżycy stawiana jest przede wszystkim na podstawie prostych, nieinwazyjnych badań laboratoryjnych. Kluczowymi parametrami są:

glukoza (pozwala na monitorowanie pracy trzustki i tym samym ewentualnego przebiegu cukrzycy),
lipidogram,
apoliproteina A (białko HDL),
apoliproteina B (mówi o predyspozycji genetycznej w kierunku miażdżycy. Oznaczenie to należy wykonać raz w życiu),
kreatinina – jest informacją o kondycji nerek,
CRP – białko ostrej fazy świadczy o toczących się na terenie organizmy procesach zapalnych.

Pomocna jest także angiografia, czyli badanie polegające na ocenie naczyń krwionośnych za pomocą specjalnego cewnika.

Leczenie miażdżycy

Sposób leczenia miażdżycy uzależniona jest od wielu czynników, w tym wieku pacjenta, obecności innych chorób towarzyszących i lokalizacji zmian tętnic. W pierwszej kolejności zaleca się wprowadzenie zdrowej diety. Najlepiej jest umówić się na wizytę do doświadczonego dietetyka klinicznego, który nauczy właściwych nawyków żywieniowych i kompozycji najlepszych dla naczyń krwionośnych składników odżywczych. Nie mniej ważny jest sport, przez co rozumie się nawet codzienne spacery, jazdę na rowerze, wybieranie schodów zamiast windy itp.

W trudniejszych przypadkach konieczne może okazać się wprowadzenie farmakologii. Dużą popularnością ze względu na skuteczność działania cieszą się statyny, które pozwalają na ustabilizowanie poziomu cholesterolu we krwi. Powszechnie stosuje się również leczenie operacyjne, w tym wszczepienie by-passów, stentów, a także poszerzenie średnicy naczyń. Wszystko to ma na celu usunięcie blaszki miażdżycowej.

O stan tętnic należy dbać całe życie. Od ich sprężystości i średnicy światła zależy odpowiednie ukrwienie, a co za tym idzie dotlenienie najważniejszych organów naszego organizmu. Troszcząc się o zdrową dietę, codzienną aktywność fizyczną, ograniczenie stresu i złych nawyków, inwestujemy w nasze zdrowie na długie lata. Raz w roku warto wykonać badania profilaktyczne i skonsultować ich wyniki z lekarzem.

Zobacz też:

Archiwum: grudzień 2023