Rana kłuta powstaje przez skaleczenie ostro zakończonym narzędziem. To jednak tylko jeden z rodzajów ran, który oznacza konieczność udzielenia odpowiedniej pomocy. Poznaj wszystkie typy uszkodzeń skóry i poznaj zasady postępowania!
Rana to przerwanie ciągłości skóry. Uszkodzenia zwykle powstają w wyniku urazów mechanicznych. Szczególnie niebezpieczne są rany głębokie, jednak wszystkie rodzaje ran mogą skutkować zakażeniem i stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia poszkodowanego. Sposób opatrzenia, leczenie oraz proces gojenia się rany zależy nie tylko od jej rodzaju i stopnia urazu, ale również lokalizacji, poziomu ukrwienia skóry i przewlekłych chorób współistniejących (np. cukrzycy). Rana kłuta wymaga specjalnego traktowania. Dowiedz się, jakie wyróżniamy rodzaje urazów tego rodzaju i jak sobie z nimi radzić!
Rodzaje ran i skaleczeń
Rana powstaje w wyniku uszkodzenia skóry przez różne czynniki. Wyróżniamy kilka podziałów ze względu na m.in.:
- głębokość;
- ryzyko zakażeń;
- rodzaj obrażeń.
Głębokość
Rany mogą być powierzchowne, głębokie lub drążące. W pierwszym przypadku dochodzi do uszkodzenia powłok zewnętrznych (naskórka i ewentualnie tkanki podskórnej). Głębokie urazy przekraczają warstwę podskórną tkanki tłuszczowej. Rany drążące sięgają znacznie głębiej – przenikają nawet do głębszych organów lub jam ciała.
Ryzyko wystąpienia zakażenia
Podstawowym podziałem jest rozróżnienie ran o małym i dużym stopniu ryzyka zakażenia. Do uszkodzeń o małym ryzyku należą rany:
- czyste – rany operacyjne w obrębie odkażonej skóry;
- czyste skażone – rany operacyjne powstałe w wyniku otwarcia przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, układu moczowo-płciowego;
- skażone – rany operacyjne skażone drobnoustrojami z organizmu poszkodowanego, który nie był odpowiednio przygotowane do zabiegu (zazwyczaj nagłe przypadki).
Duże ryzyko występuje w przypadku ran:
- o dużym skażeniu – np. rany kąsane czy postrzałowe;
- stare – czyli takie, które nie zostały zaopatrzone w czasie od 12 do 24 godzin.
Rodzaj obrażeń i narzędzia
Właśnie w tym podziale ma swoje miejsce rana kłuta. Ze względu na przyczynę powstania uszkodzenia wyróżniamy m.in. rany:
- cięte – dochodzi do nich podczas przecięcia ostrym narzędziem (np. nóż);
- kłute – powstają na skutek zranienia ostrym przedmiotem (np. gwóźdź, bagnet);
- tłuczone – uszkodzenia w wyniku uderzenia tępym narzędziem;
- szarpane – ugodzenie ciała przedmiotem o ostrych i nierównych krawędziach;
- kąsane – urazy spowodowane ugryzieniem;
- zatrute – wynik ukąszenia przez owady i inne zwierzęta wytwarzające jad;
- termiczne – są skutkiem oparzeń;
- postrzałowe – zranienia pociskiem z broni palnej lub odłamkiem bomb czy min.
Rana kłuta – jak udzielić pierwszej pomocy?
W przypadku kłutej rany należy przede wszystkim uważać na zanieczyszczenie jej, które mogłoby doprowadzić do niebezpiecznego zakażenia. Nie wolno dotykać rany kłutej.
- Pierwsza pomoc polega na przykryciu rany jałowym opatrunkiem.
- Poszkodowany powinien znajdować się w pozycji leżącej lub siedzącej.
- Pamiętaj też, aby nigdy nie usuwać samodzielnie ciał obcych z rany. Przedmioty niewielkich rozmiarów wymagają użycia specjalistycznych narzędzi i warunków. Duże ciała obce pełnią funkcję tamponu, dzięki czemu eliminują ryzyko powstania krwotoku.
- Nie należy również zakładać opasek uciskowych wokół rany.
Rany kłute – rokowania
W przypadku tego typu obrażeń ryzyko zakażenia rany jest niestety bardzo duże. Najbardziej niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej i jamy brzusznej. Podczas wkłucia może dojść nie tylko do przerwania ciągłości skóry i tkanek, lecz również do uszkodzenia narządów wewnętrznych i innych głębiej położonych struktur, a nawet krwawienia wewnętrznego.
Rana cięta – jak założyć opatrunek?
Podczas przerwania ciągłości powłok zewnętrznych na skutek cięcia przeważnie dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych. Możliwe jest też uszkodzenie głębiej położonych struktur. Brzegi i ściany rany są gładkie. W zależności od rozległości rany należy opatrzyć ją w inny sposób. Jeśli rana jest niewielka, zazwyczaj wystarczy przemyć ją wodą utlenioną lub pod bieżącą wodą i przykleić plaster. W przypadku rozległych uszkodzeń należy zastosować opatrunek jałowy. Zabezpieczy on uraz przed zakażeniem. Jeśli wystąpi poważny krwotok, należy założyć opatrunek uciskowy, który zmniejszy wypływ krwi.
Rana postrzałowa – interwencja chirurgiczna
Wiesz już, jak postępować z raną kłutą. A co robić, gdy pojawi się rana postrzałowa? W zdecydowanej większości rany postrzałowe wymagają specjalistycznej pomocy chirurgicznej. Ten rodzaj obrażeń dzielimy na trzy podstawowe typy:
- przestrzał – powstaje w wyniku działania pocisku, który tworzy w ciele otwór wlotowy, kanał postrzałowy oraz ranę wylotową;
- rana ślepa – charakterystyka takiej rany wynika z pozostaniu pocisku w ciele człowieka – nie występuje otwór wylotowy;
- postrzał styczny – cechą rany jest brak rany wlotowej i wylotowej – kontakt pocisku ze skórą tworzy ranę otwartą.
Pierwsza pomoc przy ranach postrzałowych
W przypadku uszkodzeń tkanek i skóry przez postrzał zawsze należy wezwać pogotowie. Do czasu przyjazdu wykwalifikowanej kadry należy zatamować krwawienie jałowym opatrunkiem i uciskać go dłońmi. W okolicy rany postrzałowej może dojść do złamania kości – pamiętaj o unieruchomieniu kończyny.
Otarcie naskórka – czy może być niebezpieczne?
Otarciem określamy uszkodzenia wierzchniej warstwy skóry. Otarcia naskórka zazwyczaj są zupełnie niegroźne. Jeśli jednak za powstałe obrażenia odpowiedzialne są zwierzęta, otarcia wiążą się z niebezpieczeństwem powstania infekcji bakteryjnej lub wniknięcia do organizmu poszkodowanego jadu czy zarazka wścieklizny. W każdym przypadku pokąsania przez zwierzę konieczna jest konsultacja z lekarzem. Leczenie takich uszkodzeń może obejmować nawet wstrzyknięcie koniecznej surowicy przeciwko jadowi.
Gojenie i leczenie ran
Metoda postępowania i leczenia zależy od umiejscowienia rany oraz stopnia uszkodzenia skóry. W niektórych przypadkach konieczne jest podanie antybiotyku. Zazwyczaj dzieje się tak wtedy, gdy obrażenia zostały wykonane brudnym narzędziem (dotyczy m.in. ran tłuczonych, ran szarpanych, ran kłutych). Antybiotyk podawany jest poszkodowanemu również, jeśli istnieje ryzyko powikłań lub wystąpienia tkanek martwiczych. W wielu przypadkach potrzebne jest również profesjonalne szycie rany. Na czyste i świeże urazy stosuje się szew pierwotny, a w przypadku dużego ryzyka zakażenia – szew pierwotny odroczony.
Niektóre rany mogą być niebezpieczne dla zdrowia i życia poszkodowanego. Na szczęście w wielu przypadkach ryzyko powikłań nie jest zbyt duże. Pamiętaj, że czas gojenia rany zależy nie tylko od jej rodzaju i stopnia rozległości, lecz także indywidualnych predyspozycji organizmu. W razie jakichkolwiek wątpliwości zawsze należy skonsultować się z lekarzem.
Zobacz też:
- Rana postrzałowa – jak udzielać pierwszej pomocy?
- Rana cięta – jeden z najczęściej występujących rodzajów ran. Sprawdź, jak udzielić pierwszej pomocy!
- Czy wysięk z rany zawsze jest groźny? Sprawdź, jak wpływa na proces gojenia!
- Uraz – czym jest i jakie może mieć konsekwencje? Najczęstsze rodzaje urazów i ich przyczyny
- Ile odszkodowania za szwy na palcu? Poznaj warunki wypłaty
- Dowiedz się, ile zwolnienia po amputacji palca możesz otrzymać?
- Tribiotic – maść na oparzenia i skaleczenia
- Bajpasy – jakie są wskazania do ich założenia? Jak wygląda życie po wszczepieniu bajpasów?
