Jeśli jesteś świadkiem wypadku i widzisz osobę poszkodowaną, twoim obowiązkiem jest wezwanie pogotowia. Jak powinna wyglądać prawidłowo przeprowadzona pierwsza pomoc przedmedyczna? Co robić, zanim karetka dotrze na miejsce? Czytaj dalej!
Pierwsza pomoc przedmedyczna udzielana jest przez świadka, zanim oddział ratunkowy dotrze na miejsce zdarzenia. Aby udzielić pierwszej pomocy, konieczne jest zdobycie podstawowej wiedzy z tego zakresu. W przeciwnym razie można jeszcze bardziej zaszkodzić poszkodowanemu. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) jest całym zespołem czynności, które wykonuje się, gdy u ofiary wypadku dojdzie do zatrzymania czynności serca i ustania oddechu. Ważne jest, aby wykonywać je sprawnie i dokładnie. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się więcej.
Pierwsza pomoc – pierwszy krok, czyli wezwanie karetki pogotowia i zabezpieczenie miejsca wypadku
Zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce, osoba będąca świadkiem wypadku zobligowana jest do udzielenia pierwszej pomocy, chociażby poprzez zaalarmowanie odpowiednich służb, w tym pogotowia ratowniczego (numer alarmowy to 112 lub 999). Dyspozytor powinien otrzymać informacje o rodzaju wypadku, miejscu zdarzenia i stanie pacjenta. Świadek powinien sprawdzić, czy poszkodowany oddycha i czy jest z nim kontakt (jest przytomny). Pierwsza pomoc bardzo często decyduje o przeżyciu pacjenta i w dużym stopniu zmniejsza prawdopodobieństwo trwałego kalectwa.
Pierwszym krokiem powinno być zapewnienie bezpieczeństwa świadkom zdarzenia w miejscu wypadku. Dotyczy to również własnej osoby. Konieczne może być np. odciągnięcie poszkodowanego od źródła niebezpieczeństwa np. płonącego auta. Jeżeli jesteś świadkiem wypadku komunikacyjnego, powinieneś zaparkować pojazd w bezpieczny sposób, tak aby umożliwić dojazd do miejsca wypadku służb ratowniczych. Opuszczając swój samochód i udając się na miejsce wypadku, należy założyć kamizelkę odblaskową, a samo miejsce oznaczyć z dwóch stron za pomocą trójkątów. Konieczne jest założenie rękawiczek ochronnych i przygotowanie apteczki.
Pierwsza pomoc – bezpośrednia ocena zdrowia poszkodowanego
Kiedy już miejsce zdarzenia jest zabezpieczone, a pogotowie ratunkowe ma przybyć za kilka minut, należy przejść do udzielenia bezpośredniej pomocy poszkodowanemu.
- Przede wszystkim upewnij się, czy drogi oddechowe poszkodowanego są drożne (język nie może znajdować się na tylnej ścianie gardła), czy jest przytomny i oddycha. Można delikatnie potrząsnąć poszkodowanym i spytać, w jakim jest stanie, czy odczuwa jakiś ból i czy można mu jakoś pomóc (czasami utrata przytomności lub zasłabnięcie może być związane z pominięciem przyjęcia np. insuliny).
- W przypadku, gdy ofiara nie odpowiada (jest nieprzytomna), oceń, czy klatka piersiowa podnosi się i opada. Jeśli nie, nachyl się ostrożnie do jego twarzy i staraj się usłyszeć, czy poszkodowany oddycha. Możesz przyłożyć do jego nosa policzek, aby poczuć podmuch wydychanego powietrza.
- Jeżeli masz do czynienia z ofiarą wypadku samochodowego, może mieć uraz w obrębie kręgosłupa, szyi, głowy czy kończyn. Jeśli nie jest to konieczne, staraj się wówczas nie przenosić go w inne miejsce, ponieważ może to doprowadzić do pogorszenia jego stanu, a nawet trwałego kalectwa.
- Jeśli w pobliżu znajdują się inni świadkowie zdarzenia, nie bój się wezwać dodatkowej pomocy.
W momencie, gdy stwierdzisz, że poszkodowany nie oddycha i nie wykazuje żadnych oznak życia, niezwłocznie przejdź do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. To jedyna szansa na szybkie uratowanie zdrowia lub życia w nagłych wypadkach zatrzymania akcji serca.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO)
Zasady udzielania pierwszej pomocy są ważne, gdy pojawia się niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego kalectwa. Szkolenie z pierwszej pomocy powtarzane jest zbyt rzadko w ciągu życia (najczęściej w szkole i podczas kursu na prawo jazdy), dlatego też warto często przypominać sobie najważniejsze zasady.
Czekając na pomoc medyczną przez kilka lub kilkanaście minut, nie wolno pozostawać biernym i należy ze spokojem i opanowaniem przystąpić do poniższych czynności.
- Kciuk należy umieścić na dolnej połowie mostka ofiary, a drugą rękę położyć na swojej pierwszej (można spleść palce dla własnej wygody).
- Wykonaj 30 uciśnięć do dwóch oddechów. Pamiętaj, aby ucisk wynosił ok. 1/3 głębokości klatki piersiowej osoby poszkodowanej.
- Zastosuj metodę usta-usta. W tym celu odchyl głowę poszkodowanego, jednocześnie unosząc jego podbródek. Zatkaj nos ofiary. Zweryfikuj, czy podczas wdechu powietrza w usta, klatka piersiowa unosi się w górę i w dół.
- W przypadku, gdy wolisz zrezygnować z metody usta-usta, uciskaj klatkę piersiową z prędkością ok. 100 uciśnięć na minutę.
- Czynności należy kontynuować do momentu odzyskania przytomności i oddechu przez poszkodowanego, utraty własnych sił lub przyjazdu pojazdu ratownictwa medycznego.
Podczas RKO może dojść do złamania żeber. Warto pamiętać, że jest to tzw. mniejsze zło niż utrata życia. Nie podawaj poszkodowanemu żadnych leków ani płynów.
Pierwsza pomoc – krwawienie
Jeżeli osoba poszkodowana krwawi, a utrata krwi jest znaczna i zagraża zdrowiu i życiu, należy niezwłocznie przystąpić do pierwszej pomocy. Szukając opatrunku (np. w apteczce samochodowej), poproś poszkodowanego (o ile jest przytomny) o uciskanie miejsca krwawienia. Gdy już jesteś w posiadaniu opatrunku, uciśnij nim źródło upływu krwi i ciasno owiń bandażem. Możesz również użyć koszulki lub innego fragmentu odzieży. Jeżeli krew nadal płynie, można nałożyć na ranę kolejne warstwy bandaża. Pamiętaj, aby, o ile to możliwe, wykonywać tę czynność w lateksowych rękawiczkach.
Pierwsza pomoc – wstrząs
Jak rozpoznać wstrząs? Objawami są m.in.:
- blade powłoki skórne;
- wymioty;
- ciężki oddech;
- drżenie mięśniowe.
Jeżeli nie podejrzewasz u ofiary urazów kręgosłupa, szyi lub głowy, obróć ją na bok, aby zapewnić drożność dróg oddechowych i zmniejszyć ryzyko zadławienia wymiocinami. W przypadku, gdy dysponujesz kocem, okryj nim poszkodowanego i czekaj razem z nim na przyjazd karetki pogotowia.
Pierwsza pomoc u dzieci do 1. roku życia
Niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego kalectwa może dotyczyć również małych dzieci, a nawet noworodków i niemowląt. Wówczas znacznie trudniej o opanowanie emocji i zachowanie zimnej krwi. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa wygląda u dzieci do 12. miesiąca życia nieco inaczej.
- Ułóż dziecko na plecach. Odchylanie głowy nie jest konieczne.
- Wykonaj metodę usta-usta poprzez zakrycie ust i noska niemowlaka. Wykonaj mały wdech.
- Klatkę piersiową uciskaj za pomocą dwóch palców jednej ręki. Głębokość uciśnięć to 1/3 głębokości klatki piersiowej.
- Czynność powtarzaj, aż do momentu przywrócenia czynności życiowych lub przyjazdu służb ratunkowych.
Wiesz już, jak powinna wyglądać prawidłowo przeprowadzona pierwsza pomoc. Niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego kalectwa może przydarzyć się każdemu. Jeżeli jesteś świadkiem wypadku samochodowego, omdlenia czy upadku z dużej wysokości obowiązkiem jest wezwanie pomocy poprzez zatelefonowanie na numer 999 lub 112. Za nieudzielenie pomocy grozi w Polsce kara pozbawienia wolności do lat 3. Pamiętaj, że pierwsza pomoc może uratować życie.
Zobacz też:
- RKO – czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa
- Resuscytacja dziecka – jak i kiedy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową u dzieci i niemowląt? Pierwsza pomoc
- AVPU, ABCDE i SAMPLE – wstępne oceny przy udzielaniu pierwszej pomocy
- BLS – algorytm podstawowych zabiegów resuscytacyjnych
- Jak wygląda kurs pierwszej pomocy ratownika? Czy można go zrealizować tylko w Centrum Ratownictwa? Poznaj szczegóły KPP!
- Jak opisać oparzenie do ubezpieczenia? Pomoc w zgłoszeniu szkody
- Ciało obce w ranie – co robić? Pierwsza pomoc krok po kroku
- Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
