OZW, czyli ostry zespół wieńcowy (Acute coronary Syndrome), może doprowadzić do martwicy w obrębie mięśnia sercowego, czyli zawału serca. Jakie są przyczyny, objawy i jak przebiega leczenie w przypadku OZW?
Termin OZW (ostre zespoły wieńcowe) obejmuje grupę objawów klinicznych wywołanych gwałtownym zmniejszeniem sprawności tętnic wieńcowych, które dostarczają sercu tlen i składniki odżywcze. Powoduje to niedokrwienie mięśnia sercowego, wskutek którego może dojść do martwicy, a tym samym zawału serca. Poza ostrymi wyróżnia se również stabilne zespoły wieńcowe, podział wynika z intensywności przebiegu.
Przyczyny OZW
W ponad 98% przypadków chorobę wieńcową wywołuje miażdżyca. Jako przewlekła choroba zapalna prowadzi do powstawania niebezpiecznych tzw. blaszek miażdżycowych wewnątrz tętnic. Owe blaszki utrudniają przepływ krwi, ponieważ wskutek ich światło tętnic powstawania ulega zwężeniu. Efektem tego jest np. ból w klatce piersiowej w trakcie wysiłku fizycznego. Dzieje się tak bowiem zapotrzebowanie serca na tlen znacznie się zwiększa, ale upośledzone tętnice nie są w stanie dotransportować jego wystarczającej ilości. W konsekwencji dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego. Mowa wtedy o stabilnym zespole wieńcowym, w tym przypadku stabilnej dławicy piersiowej lub dusznicy bolesnej.
Natomiast OZW najczęściej wywołuje pęknięcie blaszki miażdżycowej, która zatyka tętnicę wieńcową. Ograniczone krążenie może być wywołane blaszką, która mechanicznie utrudnia przepływ krwi lub zakrzepicą powstałą wskutek pęknięcia. Najczęściej w takim przypadku mówimy o tzw. blaszkach niestabilnych, które ze względu na swoją budowę nie wywołują objawów dławicy stabilnej, ale są podatne na uszkodzenia w tym łamania.
Nie zawsze zawał serca musi być wywołany miażdżycą. Znacznie rzadziej, ale jednak pojawiają się stany, które mogą zaburzyć równowagę pomiędzy zapotrzebowaniem serca na tlen i w inny sposób wpłynąć na krążenie w naczyniach wieńcowych, np.:
- przedłużające się niedociśnienie;
- przełom tarczycowy;
- zaburzenia rytmu serca;
- zator;
- sepsa;
- wady serca (np. stenoza albo niedomykalność aortalna);
- zatrucie czadem;
- przełom nadciśnieniowy;
- głęboka niedokrwistość;
- zażycie kokainy i innych narkotyków.
OZW – objawy
Najczęściej występujący wśród pacjentów objaw to kłujący, gniotący lub ściskający ból w klatce piersiowej. Dyskomfort pojawia się tuż za mostkiem i może promieniować aż do żuchwy oraz lewego barku i ramienia. Pojawia się z zaskoczenia i zazwyczaj trwa ponad 20 min. Po tych objawach można rozróżnić zawał od dolegliwości bólowych wywołanych wysiłkiem fizycznym lub dużym stresem, ponieważ trwa on zaledwie kilka minut i ustępuje po podaniu nitrogliceryny lub w spoczynku.
W kontekście różnorodności objawów OZW klinicyści są zgodni co do tego, że nie zawsze muszą dawać tak klarowny obraz diagnostyczny. Na przykład u seniorów lub cukrzyków pojawiający się ból może mieć mniejsze nasilenie, a wyjątkowych przypadków nie pojawić się w ogóle. W takich przypadkach wyróżnia się szereg innych objawów towarzyszących m.in.:
- bóle w nadbrzuszu, nudności i wymioty;
- silny lęk i niepokój;
- kołatania serca;
- osłabienie;
- ostry ból pojawiający się w trakcie wdechu;
- bladnąca skóra i wzmożona potliwość;
- bol pojawiający się na bardzo małej powierzchni, np. wielkości opuszka palca;
- duszność (może towarzyszyć może wypluwanie pienistej wydzieliny z krwią).
Pierwsza pomoc
Jeżeli występują objawy OZW, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe, a osobie chorej trzeba pozwolić ułożyć się w wygodnej dla niej pozycji i zapewnić stały dostęp do świeżego powietrza. Jeżeli nie jest to zawał, to nagły silny ból w klatce piersiowej może wystąpić również z innych przyczyn i może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Większość zawałowców umiera przed dotarciem do szpitala wskutek nagłego zatrzymania krążenia, dlatego nie wolno z tym zwlekać. Utrata przytomność i oddechu chorego wymaga natychmiastowej interwencji ze strony otoczenia i rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
OZW – diagnostyka
Po zebraniu przez lekarza wywiadu i wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych – podstawą do postawienia diagnozy jest badanie elektrokardiograficzne (EKG) – kardiolog może stwierdzić, czy ma do czynienia z zawałem oraz jego charakterem. Bardzo często chorych z zawałem poddaje się również badaniu ultrasonograficznemu (UKG) – to tzw. echo serca. Wyniki mogą uwidocznić groźne powikłania i wyróżnić inne stany zagrożenia życia pacjenta związane z bólem w klatce piersiowej, m.in. rozwarstwiającego tętniaka aorty.
Leczenie OZW
W pierwszej kolejności w szpitalu wykonywana jest koronografia, inaczej nazywana angiografią wieńcową, czyli inwazyjne obrazowanie tętnic wieńcowych. Jednocześnie przeprowadzane jest PCI (Percutaneous coronary intervention), czyli inwazyjna interwencja wieńcowa. W dużym uproszczeniu pozwala to na szybką lokalizację zwężeń i powstałych zatorów. A następnie przejście do zabiegu PTCA, który polega na udrożnieniu tętnicy, likwidacji zatoru i wstawieniu stentu, który pozwala utrzymać drożność. Po pomyślnie wykonanym zabiegu pacjenta czeka około 14-dniowa hospitalizacja, a później długa rehabilitacja i zmiana trybu życia na zdrowszy. W większości przypadków przy OZW jest również zalecany turnus w sanatorium kardiologicznym.
OZW – profilaktyka
Kardiolodzy, ale nie też inni lekarze, są zgodni, że najważniejsza jest profilaktyka. Nie tylko zmniejsza ryzyko wystąpienia OZW, ale również innych poważnych chorób. To, co najważniejsze w zapobieganiu miażdżycy i ostrych zespołów wieńcowych to:
- niepalenie papierosów;
- utrzymywanie prawidłowej wagi;
- zdrowa dieta bogata w witaminy (nieprzetworzone produkty, owoce, warzywa, ograniczenie cukru i soli, rezygnacja z tłuszczy pochodzenia zwierzęcego);
- regularne badania okresowe;
- regularna aktywność fizyczna na miarę możliwości, najlepiej trening aerobowy.
Przebycie ostrego zespołu wieńcowego jest niezwykle obciążające dla mięśnia sercowego, a co za tym idzie, znacznie osłabia cały organizm. Większość osób, które przeszły zawał, nie wraca już do tego samego poziomu sprawności co przed chorobą. Dlatego warto zadbać o odpowiednią profilaktykę, która może uchronić przed chorobą wieńcową i wydłużyć życie. Przede wszystkim należy regularnie poddawać się badaniom okresowym i zgłaszać lekarzowi wszystkie niepokojące objawy. Drugą kwestią jest zdrowy tryb życia, to właśnie on zmniejsza ryzyko wystąpienia OZW, ale również wielu innych dolegliwości.
Zobacz też:
- Naczynia wieńcowe: podłoże, objawy i leczenie choroby wieńcowej!
- Objawy zawału, czyli jak rozpoznać atak serca?
- Dławica piersiowa stabilna i niestabilna – objaw choroby niedokrwiennej serca. Jak wygląda diagnostyka dusznicy bolesnej?
- Jak bolą płuca i o czym świadczy to odczucie?
- Koronarografia, czyli specjalistyczne badanie drożności tętnic wieńcowych
- Tamponada serca. Rozpoznanie, objawy i leczenie
- RBBB — blok prawej odnogi pęczka Hisa
- LBBB — blok lewej odnogi pęczka Hisa
