Wapń pełni bardzo ważne funkcje w ludzkim organizmie. Pierwiastek ten kojarzony jest przede wszystkim z kośćmi – całkiem słusznie. Zdecydowana większość jego pokładów magazynowa jest właśnie tam. Wapń jest też jednak bardzo ważny dla wielu innych funkcji organizmu – chociażby dla pracy serca i przewodzenia sygnałów nerwowych. Niedobór wapnia może być bardzo groźny. Poznaj objawy jego braków, by móc od razu zacząć je uzupełniać. Z tego artykułu dowiesz się też, w jakich produktach spożywczych znajdziesz go najwięcej.
Dlaczego brak wapnia jest groźny?
Zapewne wiesz, że wapń stanowi budulec kości i zębów. Wchodzi też w skład ścian komórkowych. Aż 99% wapnia przechowywane jest w kościach. Pozostały jeden procent podróżuje po ciele wraz z osoczem, bądź w formie zjonizowanej.
Pierwiastek ten wpływa nie tylko na stan i siłę kości, ale też na kurczliwość mięśni i przewodnictwo sygnałów nerwowych. Bierze udział w aktywacji niektórych enzymów, reguluje wydzielanie hormonów, wspiera pracę układu naczyniowego i serca oraz zapewnia prawidłową krzepliwość krwi. Jak widzisz, niedobór wapnia może więc zaszkodzić nie tylko twoim kościom, ale właściwie całemu organizmowi.
Ile wapnia potrzebuje twój organizm, aby zachować pełną sprawność?
Wartości te różnią się, w zależności od wieku i płci. Dzieci poniżej 1. roku życia potrzebują tylko około 200 mg wapnia dziennie. U młodzieży, zapotrzebowanie na wapń wzrasta do 1300 mg. Dorośli mężczyźni (do 60. roku życia) i kobiety (do 50. roku życia) potrzebują około 1000 mg tego pierwiastka na dobę. U seniorów zapotrzebowanie znów wzrasta do około 1200 mg.
Co powoduje niedobór wapnia?
Podstawową przyczyną braku wapnia w organizmie jest niedostarczanie jego odpowiednich ilości z dietą. Zdrowy sposób odżywiania powinien być oparty na równowadze wszystkich składników odżywczych niezbędnych do życia. Niebezpieczne są zarówno niedobory, jak i nadmiary różnych witamin i minerałów. Na przykład, poniższe substancje mogą zaburzać wchłanialność wapnia i innych pierwiastków:
- szczawiany – znajdziesz je w szpinaku, rabarbarze, szczawiu;
- fityniany;
- magnez;
- fosfor;
- sól;
- duże ilości białka.
Oczywiście, są to również substancje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niezmiernie ważna jest jednak równowaga pomiędzy nimi a innymi składnikami odżywczymi.
Schorzenia powodujące niedobór wapnia
Niedobór wapnia powodują też niektóre schorzenia i problemy zdrowotne. Należą do nich:
- dysfunkcje układu trawiennego – celiakia, wrzody, choroba Leśniowskiego-Crohna;
- niedobór witaminy D3;
- niedoczynność tarczycy i niedobory parathormonu;
- ostre zapalenie trzustki;
- zespół głodnych kości;
- stosowanie niektórych środków farmaceutycznych – diuretyków pętlowych, leków na osteoporozę lub zgagę.
Niedobór wapnia – objawy
Objawy niedoboru wapnia u dorosłych uzależnione są stopniem zaawansowania tej dolegliwości. Nieznaczne braki mogą w ogóle nie dawać o sobie znać. Aby je wykryć, należy wykonać testy krwi. Natomiast duże braki wapnia oddziałują negatywnie na cały organizm. Widoczne objawy pojawiają się, gdy poziom tego pierwiastka we krwi spada poniżej 9 mg/l.
Do objawów niedoboru wapnia należą:
- osłabienie i większa męczliwość;
- ból mięśni i stawów;
- niekontrolowane mikroruchy;
- mrowienie i drętwienie kończyn;
- skurcze mięśni;
- problemy z przełykaniem;
- napady duszności;
- zwiększone ryzyko złamań kości i wystąpienia schorzeń uzębienia;
- różnego rodzaju zaburzenia neurologiczne;
- zaburzenia mineralizacji kości – u osób dorosłych może to skutkować osteoporozą, natomiast u dzieci krzywicą;
- nieprawidłowa krzepliwość krwi – możliwe są wówczas krwotoki z nosa lub nieuzasadnione siniaki na skórze.
Niedobór wapnia – objawy neurologiczne. Czym jest tężyczka?
Jeżeli brak wapnia jest ignorowany przez długi czas, powyższe objawy będą się zaostrzać. Ostatecznie mogą prowadzić do tzw. tężyczki. Jest to choroba, która manifestuje się silnymi, niekontrolowanymi skurczami mięśni. Te skurcze i drgania mogą obejmować nawet powieki, krtań i oskrzela. Charakterystycznymi objawami tego schorzenia są napady kaszlu, światłowstręt, zaburzenie widzenia i silne, dokuczliwe migreny.
Niedobór wapnia – objawy skórne
Wapń jest ważny nie tylko dla zdrowia, lecz także dla urody. Aby zachować piękną skórę, włosy i paznokcie, niezbędna jest równowaga wszystkich składników odżywczych w ciele. Objawy skórne niedoboru wapnia są jednymi z pierwszych widocznych dolegliwości. Osłabione stają się też włosy i paznokcie.
Jak uzupełniać brak wapnia w organizmie?
Wapno znajduje się w wielu różnych produktach spożywczych. Niedobory wapnia uzupełnisz przede wszystkim krowim mlekiem i jego przetworami. Najlepiej, jeśli będą to niesłodzone kefiry, jogurty i sery. Wapń z tych produktów jest najlepiej przyswajalny, ze względu na obecność laktozy. Mleko zawiera korzystną proporcję fosforu do białka.
Jeżeli jesteś na diecie wegańskiej lub cierpisz na nietolerancję laktozy – produkty mleczne nie są dla ciebie opcją. Bez obaw, ten cenny pierwiastek znajdziesz też w takich produktach jak:
- ryby wędzone i konserwy rybne;
- orzechy – w szczególności laskowe, pistacje, migdały;
- nasiona słonecznika i sezamu;
- suszone morele i figi;
- botwinka;
- kapusta włoska;
- jarmuż;
- rośliny strączkowe – fasola, groch, soja itp.;
- natka pietruszki;
- szczypiorek;
- otręby pszenne;
- płatki owsiane.
Suplementy diety – kiedy stosować?
Niestety, przyswajalność wapnia z tych produktów nie jest tak dobra jak z mleka. Utrudnia ją kwas szczawiowy i fitynowy, zbyt duża ilość fosforu, a także niektóre rodzaje błonnika spożywczego. Niedobory wapnia mogą pojawić się więc nawet przy stosowaniu zdrowej, zrównoważonej diety.
W takiej sytuacji z pomocą przychodzą suplementy. Środki dobrej jakości łączą w sobie wapń z substancjami, które ułatwiają jego wchłanianie. Pamiętaj jednak, aby ewentualną suplementację skonsultować z lekarzem. Może on najpierw skierować cię na badania krwi, w celu ustalenia poziomu wapnia w twoim organizmie. Jest to istotne, ponieważ nadmiar wapnia także może być niekorzystny dla zdrowia.
Czy nadmiar wapnia jest lepszy niż jego brak?
Odwrotna sytuacja wcale nie jest korzystniejsza dla zdrowia. Jak już wspominaliśmy – najważniejsze jest utrzymanie równowagi w żywieniu. Jeśli masz wątpliwości co do tego, jak powinien wyglądać twój jadłospis – skontaktuj się z dietetykiem. Hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia może powodować:
- brak apetytu;
- nudności;
- zaparcia;
- powstawanie kamieni nerkowych;
- zaburzoną wchłanialność żelaza i cynku.
Niedobory wapnia powodowane są nieprawidłowym odżywianiem, ale też różnymi chorobami lub czynnikami zewnętrznymi. Wstępne objawy obniżonego poziomu tego pierwiastka nie są groźne. Problem pojawia się, gdy brak wapnia jest nagły lub utrzymuje się przez długi czas. W takiej sytuacji niedobór wapnia prowadzi do osłabienia kości i pracy kluczowych układów. Zaburza się też działanie mięśni. Na szczęście istnieje wiele produktów spożywczych, którymi można uzupełniać braki tego pierwiastka.
Zobacz też:
- Niedobór fosforu – rola tego pierwiastka w organizmie i konsekwencje jego braku. Czym uzupełniać fosfor?
- Niedobór selenu – co może się stać, gdy nie dostarczasz sobie odpowiednich ilości tego pierwiastka?
- Czym grozi niedobór magnezu? Ten „pierwiastek życia” jest niezbędny dla twojego ciała i umysłu!
- Niedobór jodu – jakie konsekwencje mogą spotkać osoby z brakiem jodu w organizmie?
- Jakie konsekwencje ma niedobór siarki w organizmie? Poznaj właściwości siarki
- Dbasz o zęby i prawidłową dietę? Sprawdź, czy grozi ci niedobór fluoru
- Niedobór chromu – czy jest niebezpieczny? Sprawdź, za co odpowiada ten pierwiastek!
- Niedobór potasu – objawy i skutki. Co trzeba jeść, by uzupełniać potas w organizmie?
