Fosfor to pierwiastek, który jest absolutnie niezbędny do prawidłowego funkcjonowania komórek ustroju. Pomaga produkować energię, wspiera rozwój kości, mięśni i całego układu nerwowego. Niedobór fosforu to stan, którego nie wolno bagatelizować. Nieleczony może doprowadzić do wielu różnych zaburzeń – ostatecznie nawet do śmierci. Co jest przyczyną niedoboru tego pierwiastka? Jak rozpoznać ten stan i skutecznie mu przeciwdziałać? Przeczytaj!
Czy niedobór fosforu w organizmie jest groźny?
Krótka odpowiedź na to pytanie brzmi – tak! Okazuje się, że fosfor ma wiele różnych funkcji i jest absolutnie niezbędny dla prawidłowego działania organizmu. To najważniejszy anion przestrzeni wodnej śródkomórkowej i istotny składnik związków wysokoenergetycznych.
Za co odpowiada fosfor w organizmie?
Fosfor jest budulcem kości i zębów. Tworzy też tkanki miękkie, jądra i błony komórkowe oraz kwasy nukleinowe. Bierze udział w wielu procesach metabolicznych tłuszczów, węglowodanów i tworzeniu energii. Pomaga przewodzić bodźce nerwowe. Jest też istotny w utrzymywaniu odpowiedniej równowagi kwasowo-zasadowej. Niedobór fosforu zakłóca prawidłowe funkcjonowanie kości i mięśni.
Dokładna jego zawartość w organizmie determinowana jest przez kilka różnych procesów:
- wchłanianie tego pierwiastka przez jelita;
- uwalnianie go z kości;
- wydalania z ciała przez nerki.
Dlaczego nadmiar fosforu może być niebezpieczny dla zdrowia?
Jeżeli fosfor nie jest wydalany wraz z moczem w odpowiednich ilościach, może dojść do powstania innej skrajności. Ten stan to oczywiście nadmiar fosforu, który gromadzi się w naczyniach krwionośnych i w sercu. To także niebezpieczna sytuacja, która może doprowadzić do ataku serca, śpiączki, niedociśnienia lub tachykardii.
Niedobór fosforu – przyczyny
Jakie są potencjalne przyczyny pojawienia się poważnych braków fosforu w organizmie? Najczęstsze z nich to:
- niedożywienie;
- stosowanie diety ubogiej w białko;
- żywienie pozajelitowego nieuwzględniające fosforanów;
- przyjmowanie leków, które wiążą fosforany w przewodzie pokarmowym. Do takich związków należą chociażby węglan wapnia, wodorotlenek glinu, sewelamer i węglan lantanu;
- biegunki i wymioty;
- zespół ponownego odżywienia;
- kuracja kwasicy ketonowej;
- niektóre nowotwory;
- zasadowica oddechowa;
- zespół głodnych kości;
- krzywica hipofosfatemiczna;
- zbyt duże stężenie glikokortykosteroidów;
- stosowanie leków moczopędnych;
- nadczynność przytarczyc;
- niedobór witaminy D;
- kwasica metaboliczna.
W celu określenia poziomu fosforu w organizmie wykonuje się badania krwi i moczu.
Niedobór fosforu – objawy
Aby nie dopuścić do poważnych skutków zbyt niskiego stężenia fosforu przez długi czas, należy reagować jak najszybciej. Jak rozpoznać brak tego pierwiastka lub jego zaniżony poziom? Konsekwencje takiego stanu odczujesz przede wszystkim w swoich mięśniach. Typowymi objawami niedoboru fosforu są:
- osłabienie pracy mięśni;
- ból mięśni;
- obrzęk mięśni;
- zwiększone napięcie mięśniowe;
- niekontrolowane skurcze mięśni;
- większa wrażliwość kości na nacisk;
- ból kości;
- zaburzenia poruszania się i chodu;
- porażenia;
- parestezje;
- zaburzenia świadomości;
- dezorientacja;
- drgawki;
- zaburzenia układu pokarmowego – nudności, wymioty i pogorszony apetyt.
Poważne konsekwencje długotrwałego braku fosforu
Gdy niedostateczny poziom fosforanów utrzymuje się przez długi czas, może ostatecznie doprowadzić do dolegliwości zwanej rabdomiolizą, czyli do rozpadu mięśni. Skutki takiego stanu mogą obejmować też:
- niewydolność oddechową;
- arytmię serca;
- poważne schorzenia układu krążenia.
Długotrwały niedobór fosforu w organizmie może skutkować też osteomalacją, czyli rozmiękaniem kości. Możliwą konsekwencją jest też osteoporoza, czyli zmniejszenie się masy kości. To właśnie fosfor (wraz z wapniem) odpowiadają za ich właściwą gęstość.
Jak uzupełniać brak fosforu?
Najlepszym sposobem na uniknięcie powyższych skutków niedoboru fosforu jest zdrowa, zrównoważona dieta. Ten pierwiastek znajduje się w wielu różnych produktach spożywczych, więc jego uzupełnianie nie jest szczególnie trudne. Znajdziesz go chociażby w:
- mleku i jego przetworach;
- nasionach roślin strączkowych – grochu, fasoli, soczewicy, ciecierzycy;
- kaszy gryczanej;
- orzechach;
- pestkach;
- otrębach pszennych;
- pieczywie;
- jajach kurzych;
- mięsie;
- pomidorach;
- ziemniakach;
- rzodkiewkach.
Ile fosforu przyjmować, by uniknąć problemów?
Zalecane dzienne spożycie fosforu wynosi około 700–1200 mg. Dokładne zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest jednak kwestią indywidualną. Może być determinowane przez wiek, płeć, stan zdrowia i tryb życia. Najwięcej fosforu potrzebują dzieci i młodzież w okresie dojrzewania. Substancja jest bowiem niezwykle istotna dla prawidłowego wzrostu i rozwoju ich młodych kości i mięśni.
Niedobór fosforu jest poważnym problemem, ponieważ bez tego pierwiastka kości i mięśnie nie są w stanie prawidłowo funkcjonować. Pierwszymi objawami jego braku są bóle mięśni i kości oraz ogólne osłabienie. Ostatecznie zbyt niski poziom pierwiastka może doprowadzić do zaniku mięśni lub zmniejszenia się masy kości, co jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Aby uzupełniać niedobory fosforu, dołącz do swojej diety produkty mleczne, nasiona roślin strączkowych i inne produkty bogate w ten pierwiastek. Pamiętaj jednak o zachowaniu umiaru, aby nie dopuścić do innego problemu – nadmiaru fosforu.
Zobacz też:
- Niedobór potasu – objawy i skutki. Co trzeba jeść, by uzupełniać potas w organizmie?
- Niedobór wapnia – jakie są jego objawy i skutki? Dowiedz się, jak im skutecznie zapobiegać
- Czy niedobór sodu jest niebezpieczny? Dowiedz się, jak objawia się brak tego pierwiastka
- Niedobór chromu – czy jest niebezpieczny? Sprawdź, za co odpowiada ten pierwiastek!
- Niedobór boru – rzadki, ale niebezpieczny dla zdrowia. Sprawdź, czy ci grozi!
- Niedobór selenu – co może się stać, gdy nie dostarczasz sobie odpowiednich ilości tego pierwiastka?
- Poziom jodu we krwi
- Dbasz o zęby i prawidłową dietę? Sprawdź, czy grozi ci niedobór fluoru
