Resuscytacja krążeniowa-oddechowa (RKO) to jeden z najważniejszych elementów udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanemu, u którego stwierdzono brak oddechu. Pomocnym, medycznym urządzeniem jest defibrylator przywracający rytm serca dzięki wyładowaniom elektrycznym. Jak go używać? Czytaj dalej!
Nagłe zastopowanie akcji serca może zdarzyć się każdemu, bez względu na wiek i płeć. Zatrzymanie krążenia jest bardzo niebezpieczne, ponieważ zmniejsza dotlenienie wszystkich komórek organizmu, w tym mózgu, co w szybkim czasie może doprowadzić do zgonu. Impuls elektryczny o odpowiedniej sile, który płynie przez elektrody przyczepione do klatki piersiowej, jest w stanie pobudzić serce do pracy. Takie zdolności ma chociażby defibrylator AED (skrót od automatyczny defibrylator zewnętrzny). Sprawdź inne rodzaje defibrylatorów. Jak działają? Jak je stosować?
Defibrylator – krótka historia
Tak duże rozpowszechnienie defibrylatorów nie byłoby możliwe, gdyby nie włoski fizjolog, lekarz i fizyk – Luigi Galvani. W swoich słynnych doświadczeniach (XVIII w.) z użyciem żab, naukowiec wykazał, że przyłożenie elektrod do spreparowanych mięśni tych płazów powoduje ich skurcze. W kolejnych latach lekarze, analizując dokonania Galvaniego, wpadli na pomysł zastosowania prądu elektrycznego do wywoływania migotania komór, a także leczenia zaburzeń rytmu serca u samego człowieka. Sam defibrylator znalazł zastosowanie w praktyce medycznej dopiero w 1961 roku.
Dzisiaj dostępny jest nie tylko w karetkach pogotowia i szpitalach. Łatwy w obsłudze defibrylator zewnętrzny znaleźć można także w miejscach użyteczności publicznej, w tym placówkach oświaty, wielkopowierzchniowych sklepach i stacjach kolejowych. Tego rodzaju sprzęty są w pełni automatyczne i mogą być obsługiwane przez osoby bez medycznego wykształcenia. Ich obsługa jest bardzo prosta i wymaga niewiele więcej niż naciśnięcie jednego przycisku.
Zasada działania defibrylatora
Defibrylacja to procedura medyczna mająca na celu przywrócenie krążenia (a tym samym pracy serca) podczas akcji reanimacyjnej. Użycie defibrylatora spoczywa najczęściej w rękach lekarzy i ratowników medycznych. Zasada jego działania opiera się na dostarczeniu odpowiedniej dawki energii elektrycznej do mięśnia sercowego za pomocą elektrod. Zastosowanie defibrylatora pozwala na ustabilizowanie pracy serca.
Nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) to stan choroby mogący mieć wiele przyczyn, w tym np. zawał mięśnia sercowego, zaburzenia elektrolitowe, przedawkowanie leków, kwasicę i hipoksję. Objawami tego schorzenia są m.in.
- utrata świadomości;
- upośledzony oddech lub jego brak;
- blade powłoki skórne;
- źrenice niereagujące na światło.
W niektórych warunkach poza defibrylacją konieczne może okazać się podanie adrenaliny.
Rodzaje defibrylatorów
Ze względu na rodzaj fali energii dostarczanej do serca, defibrylatory dzieli się na:
- jednofazowe – dostarczany przez nie prąd płynie wyłącznie w jednym kierunku;
- dwufazowe – bardziej zaawansowane technologicznie. Dostarczają energię elektryczną, która początkowo płynie w jednym kierunku, a następnie odwrotnym. Tego rodzaju defibrylator jest obecnie powszechnie używany w oddziałach ratunkowych.
Obecnie wyróżnia się kilka rodzajów defibrylatorów, w tym:
- zewnętrzny – ten rodzaj defibrylatora wyposażony jest w jednorazowe elektrody. Przykleja się je na klatkę piersiową poszkodowanego. Urządzenie działa na zasadzie algorytmu, które pomaga osobie niewykształconej w kierunku medycznym na postępowanie mające na celu przywrócenia krążenia i akcji serca;
- wewnętrzny – znane również jako kardiowerter-defibrylator. Urządzenie umieszcza się pod sercem (pod lewym obojczykiem). Obsługuje go osoba odpowiednio wykształcona w tym kierunku;
- półautomatyczny – jest bardzo prosty w obsłudze i może się nim posługiwać osoba bez specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Specjalny algorytm analizuje rytm serca osoby poszkodowanej i identyfikuje wszelkie nieprawidłowości. Na tej podstawie, zostaje podjęta decyzja o tym, czy i jaka energia zostaje dostarczona do serca. Osoba obsługująca musi jedynie nacisnąć dobrze widoczny przycisk, co powoduje uwolnienie energii elektrycznej;
- automatyczny – jest jeszcze prostszy w obsłudze niż półautomatyczny. Jest on na tyle zaawansowany technologicznie, że nie tylko sam rozpoznaje zaburzenia akcji serca, ale także informuje osobę reanimującą o tym, za ile sekund dostarczony zostanie bodziec. Wszystkie instrukcje przekazywane są w postaci słownego komunikatu, co ułatwia bezpieczne użycie.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO)
Zespół czynności, które mają na celu przywrócenie krążenia, nazywa się resuscytacją krążeniowo-oddechową i oznacza się skrótem RKO. W dużym skrócie polega ona na naprzemiennym uciskaniu klatki piersiowej i wdmuchiwaniu powietrza przez usta osoby poszkodowanej. Każdy z nas, przynajmniej raz w życiu przechodził stosowne szkolenie (najczęściej na jednym ze szczebli edukacji lub w trakcie kursu na prawo jazdy).
RKO można podzielić na dwie fazy:
- basic life support (BLS), czyli podstawowe zabiegi resuscytacyjne,
- advanced life support (ALS), a inaczej zaawansowane zabiegi resuscytacyjne.
Różnica między nimi polega na tym, że pierwszy krok może być wykonany przez każdego z nas, natomiast drugi przez odpowiednio doświadczony personel medyczny.
Na czynności resuscytacji krążeniowo-oddechowej składają się:
- usunięcie potencjalnych niebezpieczeństw w miejscu wypadku – upewnij się, że zarówno osoba poszkodowana, jak i świadkowie są bezpieczni;
- sprawdzenie, czy poszkodowany jest przytomny i reaguje na polecenia;
- telefon pod numer 999 lub 112. Należy opisać dyspozytorowi całą sytuację i czekać na przyjazd karetki pogotowia;
- udrożnienie dróg oddechowych (przechyl głowę do tyłu, zajrzyj do jamy ustnej i w razie konieczności usuń z niej ciało obce);
- sprawdzenie oddechu (ruchów klatki piersiowej);
- RKO – kłąb kciuka umieść w dolnej połowie mostka i wykonaj 30 uciśnięć na głębokość 1/3 głębokości klatki piersiowej, a następnie zatykając nos osoby poszkodowanej, wdmuchaj jej przez usta powietrza. Stosunek liczby uciśnięć do wdechów powinien wynosić 30:2. Czasami dochodzi do złamania żeber, jednak jest to tzw. mniejsze zło. Kontynuuj czynność aż do momentu przyjazdu karetki pogotowia, odzyskania przytomności przez osobę poszkodowaną lub wyczerpania własnych sił. Jeżeli w pobliżu znajduje się inny świadek, poproś, by zastąpił Cię w tych czynnościach;
- użycie defibrylatora AED, jeśli jest w pobliżu.
Podczas RKO ważne jest, aby nie podawać poszkodowanemu żadnych leków ani napojów, ponieważ może to doprowadzić do zadławienia.
Czy defibrylator może być zagrożeniem dla życia?
Ryzyko porażenia prądem jest minimalne, jeżeli defibrylator używany jest zgodnie z jego przeznaczeniem i na podstawie instrukcji. Takie jest oficjalne stanowisko Europejskiej Rady Resuscytacji. Warto jednak pamiętać, że defibrylatory profesjonalne mogą być używane wyłącznie bez specjalistów.
W przestrzeni publicznej pojawia się coraz więcej defibrylatorów. Wczesna defibrylacja determinuje to, czy pacjent przeżyje, czy nie. Gdy rozpocznie się akcję ratunkową odpowiednio wcześnie, to szanse na uratowanie osoby poszkodowanej znacznie rosną, a ryzyko trwałego inwalidztwa maleje. Jeśli jesteś świadkiem omdlenia lub poważnego wypadku, a jego ofiara nie jest przytomna i nie oddycha (lub jej oddech jest zaburzony), obowiązkiem jest udzielenie pierwszej pomocy, chociażby poprzez wezwanie karetki pogotowia pod numerem 999 lub 112. Zgodnie z prawem nieudzielenie pomocy osobie poszkodowanej grozi karą do 3 lat pozbawienia wolności.
Zobacz też:
- Defibrylacja – czym jest, kiedy należy ją wykonać? Jak wygląda defibrylator?
- RKO – czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa
- BLS – algorytm podstawowych zabiegów resuscytacyjnych
- Migotanie komór — zaburzenie pracy serca zagrażające życiu
- Resuscytacja dziecka – jak i kiedy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową u dzieci i niemowląt? Pierwsza pomoc
- Rana postrzałowa – jak udzielać pierwszej pomocy?
- Asystolia – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc przy nagłym zatrzymaniu krążenia krwi. Czy defibrylacja przywróci rytm serca?
- Pierwsza pomoc – jak pomóc poszkodowanemu?
