Chwyt Heimlicha to manewr pierwszej pomocy stosowany przy zadławieniach. Jego poprawne zastosowanie może uratować życie. Jak prawidłowo wykonać manewr?
Rękoczyn Heimlicha polega na wywarciu nacisku na przeponę w celu zwiększenia ciśnienia w klatce piersiowej. Jest podstawowym elementem pierwszej pomocy przy zadławieniach. Przeczytaj, jak go prawidłowo wykonać.
Manewr Heimlicha
Chwyt Heimlicha nazywany jest też manewrem i rękoczynem Heimlicha. Chwyt jest techniką pomocy przedlekarskiej stosowaną przy zadławieniach. Polega na wywarciu nacisku na przeponę specjalnym chwytem ramion, co spręża powietrze w drogach oddechowych i wypycha z tchawicy obiekt będący przyczyną zadławienia. Jego poprawne zastosowanie może uratować życie poszkodowanego. Chwyt jest jednym z ważnych elementów pierwszej pomocy przedmedycznej, warto więc nauczyć się jak go poprawnie wykonać.
Kim był Heimlich?
Nazwa chwytu pochodzi od nazwiska amerykańskiego lekarza Henry’ego Heimlicha. Był on związany z oddziałem chirurgii szpitala w Cincinnati. Opisał on metodę w 1974 roku, szukając rozwiązania na częste zgony spowodowane zadławieniem. Opracowany przez siebie chwyt miał okazję wykorzystać raz, ratując życie pacjentce w domu spokojnej starości.
Jak działa manewr Heimlicha?
Manewr działa dzięki zwiększeniu ciśnienia w klatce piersiowej za pomocą gwałtownego uciśnięcia przepony. Uciśnięcie nadbrzusza zwiększa ciśnienie, co wypycha znajdujące się w drogach oddechowych ciało obce. Chwyt Heimlicha pozwala uratować życie, konsekwencją niemożności oddechu jest bowiem niedotlenienie a po kilku minutach zatrzymanie krążenia.
Jak wykonać chwyt Heimlicha?
Zanim wykona się chwyt Heimlicha należy wypróbować inne metody pierwszej pomocy, np. poklepywanie po plecach otwartą dłonią pomiędzy łopatkami. Jeśli jednak pomimo prób odkaszlnięcia ciało obce wciąż pozostaje w tchawicy, należy przejść do wykonania manewru.
Zadławienie można rozpoznać dość łatwo, objawy są wyraźne. Stanowią je zaczerwienienie twarzy, załzawienie oczu, wyraźne problemy z nabraniem oddechu. Jeśli zakrztuszony jest przytomny, warto namówić go do próby intensywnego kaszlu. Kiedy doszło do utraty przytomności, pierwszą pomoc należy zacząć od resuscytacji oddechowej. Chorego należy ułożyć na wznak i uciskać środkową część mostka.
Uwaga: podczas wykonywania manewru istnieje ryzyko uszkodzenia trzewi jamy brzusznej. Rękoczyn Heimlicha stosujemy więc jako ostatni możliwy sposób. Tak samo jednak jak w przypadku każdej pierwszej pomocy, priorytet ma zawsze ratowanie życia. Szybkie usunięcie ciała obcego z organizmu jest konieczne w przypadku zakrztuszeń. Jak przeprowadzić poprawny manewr Heimlicha?
Chwyt Heimlicha krok po kroku
Rękoczyn Heimlicha to krok po kroku:
- Stań za poszkodowanym i obejmij ramionami jego tułów na wysokości nadbrzusza.
- Pochyl poszkodowanego do przodu, tak aby umożliwić ciału obcemu wydostanie się na zewnątrz tchawicy.
- Zaciśnij jedną rękę w pięść i umieść w miejscu pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym mostka (ostatnia, lekko wypukła z kości mostka, łatwo wyczuwalna jako zgrubienie w dole żebrowym).
- Chwyć pięść drugą ręką i szybkim, energicznym ruchem wgnieć pięść do środka i przesuń ku górze. Ruch powinieneś wykonać w swoim kierunku, do siebie. Manewr sprzęża powietrze w drogach oddechowych, co powinno wypchnąć ciało obce na zewnątrz.
- Poprawnym efektem jest kaszel osoby zakrztuszonej i wyplucie ciała obcego. Jeśli manewr nie przyniesie efektów, powtórz działanie. Pamiętaj jednak, że zakrztuszenia się i zadławienia związane są z niebezpiecznym niedotlenieniem mózgu. Jak najszybciej więc skontaktuj się z lekarzem, musisz też wezwać pogotowie. Chwyt Heimlicha można wykonać tylko pięć razy z rzędu, jeśli nie przyniósł efektu, a wciąż czekamy na interwencję dyspozytora medycznego, należy przejść do poklepywania pleców. Plecy należy oklepywać otwartą dłonią pomiędzy łopatkami, najlepiej w pozycji gdzie osoba poszkodowana ma głowę do dołu.
Wypchnięcie ciała obcego z tchawicy można uzyskać jedynie za pomocą gwałtownego, silnego uciśnięcia przepony. Nie bój się więc działać z siłą.
Chwyt Heimlicha wykonywany na sobie
Chwyt Heimlicha wykonuj na sobie w ostateczności, druga osoba będzie miała możliwość znacznie silniej cię ucisnąć. Jeśli jednak jesteś sam, rękoczyn możesz wykonać samodzielnie. Przyłóż pięść w miejsce pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym mostka i obejmij ją drugą ręką. Oprzyj się na twardej powierzchni, np. oparciu krzesła. Energiczny ucisk wykonuj do środka i ku górze, w swoim kierunku.
Chwyt Heimlicha wykonywany na dzieciach
U dzieci średnica dróg oddechowych jest o wiele mniejsza niż u dorosłych, znacznie częściej więc dochodzi do zadławień. Rękoczyn Heimlicha wykonuje się niemal dokładnie w ten sam sposób jak przy osobie dorosłej, tutaj jednak przeponę uciska się jedną pięścią, a drugą ręką przytrzymuje się dziecko za plecy. Wykrztuszenie ciała obcego z tchawicy może wywołać również podniesienie dziecka do góry, przerzucenie go przez swoje kolano i uciskania nadbrzusza ruchem w górę. Niestety w tym przypadku kości dziecka są kruche i znacznie zwiększa się ryzyko ich uszkodzenia. Najwyższe znaczenie powinno mieć jednak ratowanie życia. Brak podjętej interwencji medycznej zazwyczaj prowadzi do szybkiej śmierci.
Rękoczynu Heimlicha nie wolno wykonywać u dzieci poniżej roku życia. Podczas zadławienia u niemowląt i dzieci do 12 miesięcy:
- Połóż niemowlę twarzą do dołu na swoich kolanach, tak aby jego głowa znajdowała się poniżej jego tułowia. Podeprzyj główkę dziecka kciukiem i palcem wskazującym. Nie chwytaj go za szyję.
- Uderz przegubem ręki pięć razy pomiędzy łopatkami dziecka.
- Jeśli nie przywróci to samodzielnego oddechu, odwróć niemowlę na plecy i rozpocznij resuscytację. Resuscytację u niemowląt i dzieci poniżej roku życia wykonuje się za pomocą pięciu szybkich ucisków dwoma palcami. Uciskać należy środek mostka. Po wykonaniu uciśnięcia wykonuje się wdech, a potem kolejne pięć ucisków.
- Resuscytację powtarzaj, aż dziecko zacznie oddychać. Długotrwałe niedotlenienie może być szczególnie niebezpieczne dla rozwijającego się mózgu dziecka, koniecznie więc poproś kogoś o szybki kontakt z pogotowiem.
Nawet jeśli dziecko odkrztusiło ciało obce i jego oddech wrócił do normy, należy monitorować jego stan i skonsultować się z lekarzem. Unikniemy w ten sposób niebezpiecznych powikłań związanych z czasowym niedotlenieniem mózgu.
Czy są przeciwskazania do wykonania manewru Heimlicha?
Rękoczynu Heimlicha nie wolno wykonywać u dzieci poniżej pierwszego roku życia, u kobiet ciężarnych i u osób otyłych. W przypadku kobiet ciężarnych uciska się nie przestrzeń pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym, a bezpośrednio klatkę piersiową w dolnej części mostka, zamiennie z uderzeniami międzyłopatkowymi.
Wiesz już, dlaczego każdy powinien znać kroki stanowiące chwyt Heimlicha. Choć mamy nadzieję, że nigdy nie będziesz musiał go zastosować — znajomość pierwszej pomocy może przydać ci się w różnych sytuacjach.
Zobacz też:
- Resuscytacja dziecka – jak i kiedy wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową u dzieci i niemowląt? Pierwsza pomoc
- Udrażnianie dróg oddechowych i wentylacja – podstawowe techniki oraz przyrządy
- Zapalenie tchawicy – jak leczyć tę groźną chorobę górnych dróg oddechowych?
- Ból w plecach i klatce piersiowej
- AVPU, ABCDE i SAMPLE – wstępne oceny przy udzielaniu pierwszej pomocy
- Konikotomia a tracheotomia – różnice, wskazania, powikłania. Co zawiera zestaw do konikotomii?
- Pierwsza pomoc – jak pomóc poszkodowanemu?
- Defibrylacja – czym jest, kiedy należy ją wykonać? Jak wygląda defibrylator?
