Choroby układu pokarmowego

Bilirubina w moczu. Co oznacza jej podwyższony poziom?

Bilirubina w moczu. Co oznacza jej podwyższony poziom?

Bilirubina w moczu u zdrowych osób nie powinna przekraczać ustalonych norm. Jakie stężenie jest normalne i co może oznaczać podwyższony wynik? Dowiedz się z naszego artykułu.

Podwyższony poziom bilirubiny w moczu może być sygnałem poważnych chorób wątroby, trzustki lub dróg żółciowych. Przeczytaj, jak powinna wyglądać diagnostyka i jakie mogą być przyczyny wysokiego stężenia.

Co to jest bilirubina?

Bilirubina (z łac. bilis żółć, ruber czerwony)to barwnik żółciowy o pomarańczowo-czerwonym kolorze, który powstaje w wyniku rozkładu hemu, składnika hemoglobiny. To właśnie on powoduje charakterystyczne zażółcenie się skóry przy żółtaczce.

Na czym polega rozpad hemu? Po około 120 dniach krwinki czerwone krążące w organizmie ulegają rozpadowi na wiele czynników. Proces ten nazywany hemolizą. Jednym z produktów rozpadu jest właśnie hem. Taka forma to bilirubina niesprzężona. Nie jest ona rozpuszczalna w wodzie, transportowana jest razem z osoczem do wątroby.

Bilirubina dociera razem z krwią do wątroby, gdzie pod wpływem działania żółci i enzymów zamienia się w urobilinogen i sterkobiliny. Wtedy nazywana jest już bilirubiną sprzężoną, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Poprawnie powinien zostać wydalony z kałem.

Bilirubina w diagnostyce. Forma sprzężona, niesprzężona i całkowita.

W diagnostyce laboratoryjnej barwnik dzieli się na:

  • bilirubinę niesprzężoną — czyli obecną we krwi i jeszcze nie w wątrobie;
  • bilirubinę sprzężoną lub związaną — po przetworzeniu przez wątrobę;
  • bilirubinę całkowitą — całkowity poziom sprzężonej i niesprzężonej.

Jej obecność w moczu powyżej określonych norm praktycznie zawsze wskazuje na schorzenia wątroby lub dróg żółciowych. Bilirubina poprawnie przetworzona przez organizm powinna docierać bezpośrednio do wątroby i dalej z żółcią, do jelit. Jeśli wątroba nie jest w stanie przetworzyć nadmiernej ilości, bilirubina zamiast do jelit dociera do nerek i wydalana jest z moczem. Jest to jednoznaczny sygnał uszkodzenia komórek wątrobowych.

Podwyższone stężenie składnika oznacza się jako hiperbilirubinemię. Przyczyną pierwotną, prowadzącą do dalszych schorzeń są nieprawidłowości w transporcie bilirubiny do kanalików żółciowych czy mechaniczne zamknięcie się dróg żółciowych.

Jakie są normy stężenia bilirubiny w moczu?

U zdrowych osób dorosłych bilirubina nie powinna pojawiać się w wykrywalnych stężeniach. Przyjęte są normy, gdzie dla bilirubiny całkowitej w moczu oznacza się poziom 1,1 mg/dl.

Normy bilirubiny w moczu to:

  1. Bilirubina całkowita: 0,2 – 1,1 mg/dl.
  2. Bilirubina związana: 0,1 – 0,3 mg/dl.
  3. Bilirubina niezwiązana: 0,2 – 0,7 mg/dl.

Jeśli normy zostaną przekroczone w badaniu moczu, należy skierować pacjenta na dalsze badania diagnostyczne i zlecić badanie poziomu bilirubiny w osoczu krwi. Tego rodzaju oznaczenie pozwoli na zróżnicowanie żółtaczek hemolitycznych od żółtaczek wątrobowych lub poza wątrobowych. Ponieważ oznaczenie bilirubiny całkowitej zarówno we krwi jak i w moczu wskazuje na schorzenia dróg żółciowych, wątroby i trustki, zaleca się też przeprowadzenie badań mających na celu ocenę funkcji tych organów.

Analiza moczu powinna zawsze być wykonywana z moczu porannego. Próbkę moczu mającą na celu badanie poziomu bilirubiny należy też od razu przetworzyć. Ekspozycja na światło słoneczne utlenia składnik i zmniejsza jego stężenie w moczu, fałszując wynik.

Czy są wskazania do oznaczenia poziomu bilirubiny?

Symptomami, które powinny prowadzić do oznaczenia stężenia bilirubiny, są:

  • ciemne zabarwienie moczu;
  • zażółcenie skóry;
  • zażółcenie spojówek;
  • bóle brzucha;
  • wzdęcia;
  • objawy żółtaczkowe.

Poziom warto sprawdzić też u osób nadmiernie spożywających alkohol i stosujących na stałe obciążające leki — czynniki te prowadzą do szybszego uszkodzenia wątroby. W szczególnej grupie ryzyka są osoby z przewlekłymi problemami wątrobowymi.

Bilirubina u dzieci — oznaczenie stężenia

U noworodków poziom oznacza się w badaniu krwi. Tuż po urodzeniu barwnik jest gwałtownie wydzielany, badanie z moczu nie byłoby więc jednoznaczne. Podwyższony poziom związany jest ze zmianami hormonalnymi i jest uznawany za prawidłowy. Po ukończeniu okresu niemowlęcego składnik nie powinien pojawiać się już w moczu.

Jakie są przyczyny obecności bilirubiny w moczu?

Pośród najczęstszych przyczyn podwyższonego stężenia bilirubiny wyróżnia się choroby:

  • marskość wątroby;
  • nowotwory wątroby (pierwotne i przerzutowe);
  • wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C, czyli żółtaczka pokarmowa i wszczepienna;
  • żółtaczka poza wątrobowa;
  • choroba Wilsona;
  • zespół Budda-Chiariego (zakrzepica żył wątrobowych);
  • cholestaza ciężarnych.

W większości są to stany chorobowe wątroby i dróg żółciowych objawiające się żółtaczką.

Bilirubina w moczu ciężarnych kobiet

U kobiet ciężarnych obecność bilirubiny w próbce moczu może wskazywać na cholestazę ciężarnych. Cholestaza ciężarnych to choroba wątroby i dróg żółciowych wynikająca ze zmian hormonalnych w procesie ciąży. Występuje stosunkowo rzadko i ma łagodny przebieg, wymaga jednak stałego monitorowania poziomów przez lekarza. Najczęściej pojawia się po 30 tygodniu ciąży i objawia się nieprzyjemnym swędzeniem kończyn i zażółceniem skóry.

Uwaga: zbyt wysokie stężenie bilirubiny u osób ciężarnych może być wskaźnikiem patologicznego rozpadu erytrocytów spowodowanego niezgodnością grupy krwi matki i dziecka (tzw. konflikt serologiczny).

Podwyższona bilirubina w badaniach moczu. Co musisz wiedzieć?

Podwyższone stężenie bilirubiny w moczu jest sygnałem poważnych chorób wątroby, trzustki lub dróg żółciowych. Jeśli w twoich badaniach moczu wyszedł wskaźnik powyżej 1,1 mg/dl., koniecznie skonsultuj się z lekarzem i poproś go o oznaczenie stężenia wskaźnika we krwi.


Zobacz też:
Archiwum: marzec 2024