Bilirubina w moczu u zdrowych osób nie powinna przekraczać ustalonych norm. Jakie stężenie jest normalne i co może oznaczać podwyższony wynik? Dowiedz się z naszego artykułu.
Podwyższony poziom bilirubiny w moczu może być sygnałem poważnych chorób wątroby, trzustki lub dróg żółciowych. Przeczytaj, jak powinna wyglądać diagnostyka i jakie mogą być przyczyny wysokiego stężenia.
Co to jest bilirubina?
Bilirubina (z łac. bilis –żółć, ruber –czerwony)to barwnik żółciowy o pomarańczowo-czerwonym kolorze, który powstaje w wyniku rozkładu hemu, składnika hemoglobiny. To właśnie on powoduje charakterystyczne zażółcenie się skóry przy żółtaczce.
Na czym polega rozpad hemu? Po około 120 dniach krwinki czerwone krążące w organizmie ulegają rozpadowi na wiele czynników. Proces ten nazywany hemolizą. Jednym z produktów rozpadu jest właśnie hem. Taka forma to bilirubina niesprzężona. Nie jest ona rozpuszczalna w wodzie, transportowana jest razem z osoczem do wątroby.
Bilirubina dociera razem z krwią do wątroby, gdzie pod wpływem działania żółci i enzymów zamienia się w urobilinogen i sterkobiliny. Wtedy nazywana jest już bilirubiną sprzężoną, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Poprawnie powinien zostać wydalony z kałem.
Bilirubina w diagnostyce. Forma sprzężona, niesprzężona i całkowita.
W diagnostyce laboratoryjnej barwnik dzieli się na:
- bilirubinę niesprzężoną — czyli obecną we krwi i jeszcze nie w wątrobie;
- bilirubinę sprzężoną lub związaną — po przetworzeniu przez wątrobę;
- bilirubinę całkowitą — całkowity poziom sprzężonej i niesprzężonej.
Jej obecność w moczu powyżej określonych norm praktycznie zawsze wskazuje na schorzenia wątroby lub dróg żółciowych. Bilirubina poprawnie przetworzona przez organizm powinna docierać bezpośrednio do wątroby i dalej z żółcią, do jelit. Jeśli wątroba nie jest w stanie przetworzyć nadmiernej ilości, bilirubina zamiast do jelit dociera do nerek i wydalana jest z moczem. Jest to jednoznaczny sygnał uszkodzenia komórek wątrobowych.
Podwyższone stężenie składnika oznacza się jako hiperbilirubinemię. Przyczyną pierwotną, prowadzącą do dalszych schorzeń są nieprawidłowości w transporcie bilirubiny do kanalików żółciowych czy mechaniczne zamknięcie się dróg żółciowych.
Jakie są normy stężenia bilirubiny w moczu?
U zdrowych osób dorosłych bilirubina nie powinna pojawiać się w wykrywalnych stężeniach. Przyjęte są normy, gdzie dla bilirubiny całkowitej w moczu oznacza się poziom 1,1 mg/dl.
Normy bilirubiny w moczu to:
- Bilirubina całkowita: 0,2 – 1,1 mg/dl.
- Bilirubina związana: 0,1 – 0,3 mg/dl.
- Bilirubina niezwiązana: 0,2 – 0,7 mg/dl.
Jeśli normy zostaną przekroczone w badaniu moczu, należy skierować pacjenta na dalsze badania diagnostyczne i zlecić badanie poziomu bilirubiny w osoczu krwi. Tego rodzaju oznaczenie pozwoli na zróżnicowanie żółtaczek hemolitycznych od żółtaczek wątrobowych lub poza wątrobowych. Ponieważ oznaczenie bilirubiny całkowitej zarówno we krwi jak i w moczu wskazuje na schorzenia dróg żółciowych, wątroby i trustki, zaleca się też przeprowadzenie badań mających na celu ocenę funkcji tych organów.
Analiza moczu powinna zawsze być wykonywana z moczu porannego. Próbkę moczu mającą na celu badanie poziomu bilirubiny należy też od razu przetworzyć. Ekspozycja na światło słoneczne utlenia składnik i zmniejsza jego stężenie w moczu, fałszując wynik.
Czy są wskazania do oznaczenia poziomu bilirubiny?
Symptomami, które powinny prowadzić do oznaczenia stężenia bilirubiny, są:
- ciemne zabarwienie moczu;
- zażółcenie skóry;
- zażółcenie spojówek;
- bóle brzucha;
- wzdęcia;
- objawy żółtaczkowe.
Poziom warto sprawdzić też u osób nadmiernie spożywających alkohol i stosujących na stałe obciążające leki — czynniki te prowadzą do szybszego uszkodzenia wątroby. W szczególnej grupie ryzyka są osoby z przewlekłymi problemami wątrobowymi.
Bilirubina u dzieci — oznaczenie stężenia
U noworodków poziom oznacza się w badaniu krwi. Tuż po urodzeniu barwnik jest gwałtownie wydzielany, badanie z moczu nie byłoby więc jednoznaczne. Podwyższony poziom związany jest ze zmianami hormonalnymi i jest uznawany za prawidłowy. Po ukończeniu okresu niemowlęcego składnik nie powinien pojawiać się już w moczu.
Jakie są przyczyny obecności bilirubiny w moczu?
Pośród najczęstszych przyczyn podwyższonego stężenia bilirubiny wyróżnia się choroby:
- marskość wątroby;
- nowotwory wątroby (pierwotne i przerzutowe);
- wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C, czyli żółtaczka pokarmowa i wszczepienna;
- żółtaczka poza wątrobowa;
- choroba Wilsona;
- zespół Budda-Chiariego (zakrzepica żył wątrobowych);
- cholestaza ciężarnych.
W większości są to stany chorobowe wątroby i dróg żółciowych objawiające się żółtaczką.
Bilirubina w moczu ciężarnych kobiet
U kobiet ciężarnych obecność bilirubiny w próbce moczu może wskazywać na cholestazę ciężarnych. Cholestaza ciężarnych to choroba wątroby i dróg żółciowych wynikająca ze zmian hormonalnych w procesie ciąży. Występuje stosunkowo rzadko i ma łagodny przebieg, wymaga jednak stałego monitorowania poziomów przez lekarza. Najczęściej pojawia się po 30 tygodniu ciąży i objawia się nieprzyjemnym swędzeniem kończyn i zażółceniem skóry.
Uwaga: zbyt wysokie stężenie bilirubiny u osób ciężarnych może być wskaźnikiem patologicznego rozpadu erytrocytów spowodowanego niezgodnością grupy krwi matki i dziecka (tzw. konflikt serologiczny).
Podwyższona bilirubina w badaniach moczu. Co musisz wiedzieć?
Podwyższone stężenie bilirubiny w moczu jest sygnałem poważnych chorób wątroby, trzustki lub dróg żółciowych. Jeśli w twoich badaniach moczu wyszedł wskaźnik powyżej 1,1 mg/dl., koniecznie skonsultuj się z lekarzem i poproś go o oznaczenie stężenia wskaźnika we krwi.
Zobacz też:
- Bilirubina całkowita, pośrednia i bezpośrednia. Sprawdź, czym jest bilirubina i co oznacza jej podwyższony poziom
- Krwinki białe – rodzaje. Co oznacza niski poziom leukocytów i podwyższony poziom białych krwinek w morfologii krwi?
- Żółtaczka – jak radzić sobie z niezdrowym zabarwieniem skóry? Rozpoznanie i leczenie
- Schorzenie XXI wieku, czyli glikemia. Czym jest i jakie są normy glikemii?
- Monocyty. Podwyższone, zaniżone, czy w normie? Dlaczego warto regularnie badać krew?
- Zapalenie dróg żółciowych: objawy, diagnoza i możliwości leczenia
- Podwyższona hemoglobina – o czym świadczy taki wynik badania?
- Bazofile obniżone czy podwyższone? Jaka jest norma?
